2016/UY.III-612 - Kamu İhale Kararı - Çukurova Üniversitesi Onkoloji Hastanesi Binası Yapımı

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER:

Başkan: Mahmut GÜRSES

Üyeler: II. Başkan Kazım ÖZKAN, Ali Kemal AKKOÇ, Ahmet ÖZBAKIR, Mehmet Zeki

ADLI, Hasan KOCAGÖZ, Hamdi GÜLEÇ, Dr. Mehmet AKSOY

BAŞVURU SAHİBİ:

Özge İnşaat Taah. Tic. San. ve Turz. A.Ş,

Turan Güneş Bulvarı No:73/8 Çankaya/ANKARA

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Çukurova Üniversitesi Rektörlüğü Balcalı Hastanesi Başhekimliği,

Çukurova Üniversitesi Rektörlüğü Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı 01330

Sarıçam/ADANA

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2015/59433 İhale Kayıt Numaralı “Çukurova Üniversitesi Onkoloji Hastanesi Binası Yapımı”

İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Çukurova Üniversitesi Rektörlüğü Balcalı Hastanesi Başhekimliği tarafından

30.06.2015 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Çukurova Üniversitesi Onkoloji

Hastanesi Binası Yapımı” ihalesine ilişkin olarak Özge İnşaat Taah. Tic. San. ve Turz.

A.Ş.nin 14.01.2016 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusu hakkında idare tarafından süresi içinde

karar alınmaması üzerine, başvuru sahibince 29.01.2016 tarih ve 6184 sayı ile Kurum

kayıtlarına alınan 29.01.2016 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2016/326 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan

inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, söz konusu ihaleye firmaları tarafından teklif

verildiği, tekliflerinin sınır değerin üzerindeki ilk teklif olduğu, idarece Hasan Akan Turz.

Mad. İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş-Serkan Demirel Ortak Girişimi’nin aşırı düşük teklif

açıklamasının 1) Açıklama istenen iş kalemlerinin metrajlarının yaklaşık maliyetteki

metrajlara göre işin yapımını imkansız kılacak şekilde eksiklik içerdiği 2) İsteklinin

öngördüğü kar oranları ile genel giderler ve işletme giderlerinin tamamını karşılayamayacağı

gerekçeleriyle uygun bulunmayarak teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, ihale konusu işin

firmaları üzerinde bırakıldığı, Hasan Akan Turz. Mad. İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş-Serkan

Demirel Ortak Girişimi’nin kesinleşen ihale kararına karşı şikayet ve itirazen şikayet

başvurusunda bulunması üzerine Kamu İhale Kurulunun 2015/UY.III-3303 sayılı kararı ile

idarenin eleme gerekçeleri incelenerek anılan ortak girişimin teklifinin değerlendirme dışı

bırakılamayacağına karar verildiği, bunun üzerine idarenin 2 sayılı kararı ile de ihale konusu

işin anılan ortak girişim üzerinde bırakıldığı, ancak daha önce incelenmeyen ve anılan ortak

girişimin aşırı düşük teklif açıklamasının reddedilmesini gerektiren iddialarının incelenmesi

gerektiği, anılan ortak girişimin teklifinin yaklaşık maliyetten %31 daha düşük olduğu, bunu

izah edebilmesi için; i) metrajlarında eksiltme yapmadan izahat yapabilmesi için birim

fiyatlarında %31 indirim yapması gerektiği, ancak bu indirime ilişkin olarak piyasadan fiyat

1

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

teklifi alınmasının mümkün olmadığı, ii) kamu kurum ve kuruluşlarının birim fiyatları ile

açıklama yapmış ise bu durumda metrajlarında %31 eksiltme yapmış olması gerektiği, bu

kapsamda,

A) Asgari ücret tespit komisyonu tarafından belirlenen asgari ücretten daha düşük

işçilik ücreti öngörülerek açıklama yapıldığı,

B) Analizlerde yer verdiği iş makineleri kendine ait ise bu iş makinelerinden analizlere

yansıması gereken maliyetlerin gerçekçi olmadığı,

C) Birim fiyat analizlerine dayanak teşkil eden fiyat teklifleri, proforma faturaları ve

ekinde sunulması gereken belgeleri, ihale ilan tarihinde yürürlükte bulunan Kamu İhale Genel

Tebliği’ne uygun sunmadığı, fiyat teklifi alınan malzemeler/işler için sunulan birim maliyet

cetveli içerisinde bulunması gereken kalemlerin tam alınmadığı ve tatmin edici izahatların

yapılmadığı, isteklilerin analiz sunmaları halinde yapacakları açıklamadan kaçınmak için fiyat

teklifi almaması gerektiği, idarece fiyat teklifinin dayanağı olamayacak belgelerin

reddedilmesi gerektiği,

D) Fiyat teklifine dayanak olan belgelerin son geçici vergi beyanname dönemine ait

olmadığı,

E) İhale uhdesinde kalan isteklinin maliyet muhasebesi elvermeyeceği için bütün işlere

fiyat teklifi almasının mümkün olmadığı, fiyat teklifine dayanak olan işlerin yapıldığı yer,

malzeme temin edilecek yerlere mesafesi, nakliye farkı gibi hususların ihale konusu işin

yapıldığı yerler farklı olduğu için fiyat teklifine dayanak olan fatura vb. belgeler

incelendiğinde anlaşılacağı,

F) Açıklanması gereken sıralı analiz girdilerinin miktarlarının analiz formatlarına

aykırı olarak düşürüldüğü,

G) Kamu İhale Genel Tebliği uyarınca kabul edilebilecek belgeler dışında belgelerle

açıklama yapıldığı,

Anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasında 27.525/1, Y.18.001/C06, 259/1007,

27.587/MK, 27.581/MK, 27.583/MK, 18.354/A/MK, 26.210/MK, 15.140/4 poz numaralı iş

kalemlerinin 2015 Kamu Kurum ve kuruluşlarınca yayınlanmış olan birim fiyat tariflerinden

kaldırıldığı görülmüş ve yaklaşık maliyet yılının 2015 olması nedeni ile bahse konu 9 adet iş

kalemi TÜİK endeksleri kullanılarak 2014 yılından 2015 yılına dönüştürüldüğü ve analiz

vermeye gerek olmayan iş kalemleri/grupları içinde değerlendirildiğinin belirtildiği,

i) Her ne kadar istekli bu pozların açıklama için analiz vermeye gerek olmayan iş

kalemleri/grupları listesi içerisinde değerlendirmiş ise de anılan listede bu iş kalemlerinin

olmadığı,

ii) Analiz sunmadığı 18.354/A/MK iş kalemi için 89,10 TL öngördüğü, istekli her ne

kadar 18.354/A/MK pozunun 2015 yılında yayımlanan birim fiyatlarda yer almadığını

söylemekte ise de poz analizinin içindeki rayiçlerin 2015 yılında yayımlandığı, bu rayiçler

kullanılarak hazırlanan analize göre bu pozun 2015 yılı karsız fiyatının 89,95 TL olduğu,

dolayısıyla 2015 yılı yayımlanan rayiçlerinin karsız tutarından daha düşük fiyat belirlediği

için analiz sunması gerekirken, sunmadığı,

iii) Aynı şekilde analiz sunmadığı 27.587/MK iş kalemi için 12,78 TL öngördüğü, her

ne kadar 2015 yılında bu pozun analizinin yayınlanmadığı söylenmiş ise de bu pozun

analizinin içindeki rayiçlerin 2015 yılında yayınlanan fiyatları kullanılarak hazırlanan analize

göre bu pozun 2015 yılı karsız birim fiyatının 13,14 TL olduğu ve bundan daha düşük olarak

belirlenen fiyat için analiz sunulması gerekirken bunun yapılmadığı,

iii) Ayrıca açıklama yapılmayan 27.525/1 pozunun 2015 yılında 27.525/1A poz

numarası ile, Y.18.001/C06 pozunun 2015 yılında Y.18.001/C06 poz numarası ile, 259.1007

pozunun 2015 yılında 259.1107 poz numarası ile, 27.581/MK pozunun 2015 yılında 27.581

2

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

poz numarası ile, 27.583/MK pozunun 2015 yılında Y.26.020/305 poz numarası ile ve

15.140/4 pozunun 2015 yılında Y.15.140/04 poz numarası ile devam ettiği, anılan ortak

girişim tarafından bu pozlarda da 2015 yılı karsız fiyatlarının altında fiyatlar öngörülmesine

rağmen açıklama yapılmadığı, cari yıl rayiçlerinin kullanılmadığı, cari yıl rayiçleri karsız

tutarından daha düşük bir bedel öngörüldüğü, mevzuatta olmayan bir güncelleme metodu

kullanıldığı iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit

edilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale

komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği

yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden

önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği

bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım

işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri

değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı

açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne

göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin

belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu

maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık

maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile

yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen

açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale

komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.”

hükmü yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı

45’inci maddesinde “…45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin

% 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu

çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az

olmamak üzere makul bir süre verilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı

iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş

kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80

oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının

aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları

olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama

yapılmayacaktır.

45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş

kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri

3

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu

tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı

kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden

açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması

nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif

toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük

tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi

belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama

istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde

yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz

toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki

oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa

dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden

(45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili

yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de

belirtecektir.

İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları

analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil

analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.

…

45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları

istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı

aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların

belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu

çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli

olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;

a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri

ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile

açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale

dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,

b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin

olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri

sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz

sunulması istenmeyecektir.

Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak

hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri

için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş

kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir.

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

4

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine

göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler,

inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi

cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım

şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını

istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme,

boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz

girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin

de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi

durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması

gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı

düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz

formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz

formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş

kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden

iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının

gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi

gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine

ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş

kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

45.1.5 İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca

yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve

söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını

kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek

açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu

kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider

içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek

birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve

genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider”

tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde

de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu

kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları

için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

…

İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda,

istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.

45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz

numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere

ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.

45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi

5

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb.

iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme

ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale

dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım

şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların

üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede;

çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar

esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde

düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer

alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.

45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı

koşullar,

c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak

suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.

45.1.11. Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması

durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının

açıklanması gereklidir.

45.1.12. Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak

avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması

durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet

avantajıaçıklanmalıdır.

45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit

edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları

açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere

dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,

b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,

c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş

fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,

ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen

asgari fiyatlar,

d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,

6

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,

f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.

İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun

olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.

Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen

mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek

suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi

ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara

ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin

dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya

malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan

fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu

değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine

ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması

yeterlidir.

45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi

alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan

veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre

teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit

tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek

olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye

verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar

meslek mensubundan istenebilecektir.

Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin

mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen

ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması

halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında

olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu

tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre

tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki

ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin

yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi

gerekmektedir.

Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen

birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin

altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek

mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine

göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit

tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan

ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle

kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

7

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden

alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu

değildir.

Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle

yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe

kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

45.1.13.3. İsteklinin teklifine konu çimento veya demir ürünlerine ilişkin

açıklamalarında çimento veya demir ürünleri üreticisinin ilan edilmiş fiyat tarifelerini

kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan

bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir.

45.1.13.4. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulanmal ve hizmetlere

ilişkin ilan edilen fiyat tarifelerinde belirtilen fiyatları kullanması halinde, sadece ilan/davet

ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması

yeterlidir. (Örnek: Orman Genel Müdürlüğüne bağlı işletmeler tarafından satılan ürünlere

ilişkin ilan edilmiş fiyatlar vb.)

45.1.13.4.1. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulanmal ve

hizmetlere ilişkin fiyat tekliflerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi

arasında (ihale tarihi hariç) düzenlenmiş fiyat teklifini sunması yeterlidir. (Örnek:

Karayolları Genel Müdürlüğü, İl Özel İdareleri, Belediyeler vb.nin sattıkları kum, çakıl,

kırmataş vb. mallara ilişkin verdikleri fiyat teklifleri.)

45.1.13.5 İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatı, kamu kurum ve

kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde, sadece

ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın

belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir. (Örnek: EPDK tarafından il

bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatları vb.)

45.1.13.6. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak isteklinin kendi ürettiği,

aldığı veya sattığı mallara ait fiyatların kullanılması durumunda, istekliyle tam tasdik

sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından

ilgisine göre teklife konu olan mal için düzenlenen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı

(EK.O.7) ile açıklama yapılabilir.

Maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen

birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması

ve isteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte

kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az yarısı kadar alım yapmış olması gerekir.

Satışlar dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen

birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin

altında olmaması ve malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması gerekir.

İsteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde 4734 sayılı Kanun

kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece

kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı sunmasına gerek

bulunmayıp, sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, SM,

YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı suretleri ile de belgelendirme yapılabilecektir.

8

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle

yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe

kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

45.1.13.7. İstekliler tarafından yapılan açıklamada; malın ihale tarihi itibariyle

stoklarda bulunduğunun belirtilmesi durumunda, stokta bulunan mala ilişkin “stok tespit

tutanağı”nın (Ek-O.8) sunulması zorunludur. Stok tespit tutanağında ilgili malın ağırlıklı

ortalama birim maliyeti gösterilecektir. İsteklilerce teklif edilen tutara ilişkin birim fiyatlar,

stok tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olamaz. Ayrıca stoklarda

olduğu belirtilen söz konusu malın miktarının, ihale konusu işte kullanılacağı belirtilen

miktardan az olması halinde eksik kalan miktar için bu Tebliğdeki diğer açıklama

yöntemlerine uygun olarak açıklama yapılması gereklidir.

45.1.13.8. İsteklinin ortağı olduğu tüzel kişiye ait işletmeden mal çekmesi veya satın

alması durumunda söz konusu malın emsal bedeli ile değerlenmesi gereklidir. Emsal

bedelinin tespitinde Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri esas alınır. Bu durumda, Vergi

Usul Kanununa göre hesaplanan emsal bedeli gösteren ve istekliyle tam tasdik sözleşmesi

yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından

hazırlanarak imzalanan ve kaşelenen beyanın verilmesi yeterlidir.

Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle

yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe

kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

45.1.13.9. İstekliler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamındaki mallara

ilişkin olarak stok tespit tutanağı veya üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi yerine sadece alış

faturası ile açıklamada bulunulması geçerli bir açıklama olarak kabul edilmeyecektir.

45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın

ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki

bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler

veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.

45.1.13.11. Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir

önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya

bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci

maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan

ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde

ise ihale tarihi esas alınır.

Örneğin; 11.1.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi

beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2013”, 15.7.2014 tarihinde açık ihale usulü ile

yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2014” tür.

…

45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 - 45.1.13) maddelerine

uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan

veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek

suretiyle reddedilecektir.

…

9

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

45.1.16. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak istenen sürede açıklama yapmasına

rağmen teklifi reddedilen isteklilerin açıklamalarının yeterli görülmeme nedenlerinin, sadece

ilgili madde numaralarına atıf yapılmakla yetinilmeyerek hangi düzenlemeye aykırılık

bulunduğu da belirtilmek suretiyle kesinleşen ihale kararının bildirilmesi zorunludur.”

açıklamalarına yer verilmiştir.

Yukarıda aktarılan mevzuat açıklamalarından; idare tarafından yaklaşık maliyetin

hazırlanması aşamasında aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere “sıralı

iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz

girdilerinin tutarları itibariyle küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz

girdileri tablosu”nun hazırlanacağı, aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin yazı ekinde de,

açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin liste ile “açıklama istenilmeyecek analiz girdileri

listesinin” de isteklilere verileceği anlaşılmaktadır.

İhaleye ait İdari Şartname’nin 2’nci maddesinde ihale konusu işin adı “Çukurova

Üniversitesi Onkoloji Hastanesi Binası Yapımı”, miktarı ve türü “1 Adet 22.000 m2

betonarme onkoloji hastanesi binası yapım işi proje, mahal listesi ve teknik şartnamesine

uygun şekilde yapılması” olarak belirtilmiştir. Anılan Şartname’nin 19’uncu maddesinden

isteklilerin tekliflerini anahtar teslimi götürü bedel üzerinden verecekleri anlaşılmıştır.

13.10.2015 tarihli ihale komisyonu kararında, 30.06.2015 tarihinde yapılan ihaleye 22

isteklinin katıldığı, teklifi geçerli bulunan 15 istekliden 6’sının teklifinin aşırı düşük teklif

sınır değerinin altında kaldığı tespit edilerek bu isteklilerden açıklama istenildiği, açıklama

istenilen isteklilerden 5’inin süresi içerisinde açıklama sunmaması ve Hasan Akan Tur. Mad.

İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş –Serkan Demirel İş Ortaklığı’nın açıklamasının ise yeterli

bulunmaması nedeniyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, ihalenin ekonomik açıdan

en avantajlı istekli olarak belirlenen Özge İnşaat Taah. Tic. San. ve Turz. A.Ş üzerinde

bırakılmasına, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci isteklinin ise EMT İnş. Tur. San. ve Tic.

A.Ş – Şenol Doğan İş Ortaklığı olduğuna karar verildiği belirtilmiştir.

Söz konusu ihaleye ilişkin olarak Hasan Akan Tur. Mad. İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş –

Serkan Demirel İş Ortaklığı tarafından aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun

olduğu yönünde iddialarda bulunularak idareye ve Kamu İhale Kurumuna yapılan şikayet ve

itirazen şikayet başvuruları sonucunda 09.02.2015 tarih ve 2015/UY.III-3303 sayılı Kurul

kararının alındığı,

09.02.2015 tarih ve 2015/UY.III-3303 sayılı Kurul kararında “…İtirazen şikâyet

dilekçesinde özetle, idarece, aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun görülmemesine ilişkin

gerekçelerden metraj eksikliklerinin işin yapımını imkansız kılacak kadar olmadığı, Kamu

İhale Kurulu tarafından da % 10'a kadar eksikliklerin uygun görüldüğü, idarenin

gerekçesinin yerinde olmadığı, idarece, aşırı düşük açıklamalarının uygun görülmemesine

ilişkin diğer gerekçenin de birim fiyatlardaki kar oranlarının % 0,05 ile % 5 arasında

değişiklik gösterdiği ve bu oranlarla sözleşme giderleri ve işletme giderlerinin

karşılanamayacağı şeklinde olduğu ancak bu gerekçenin Kamu İhale Genel Tebliği'nin

45.1.5'inci ve 45.1.7'nci maddelerine aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.

…

Aktarılan tabloda yer alan metraj bilgilerinin karşılaştırılmasından da açıkça

anlaşıldığı üzere, isteklinin teklifini oluşturduğu metrajlar ile idarenin hazırladığı metrajlar

arasında kabul edilebilir ölçüde farklılıklar bulunmaktadır.

10

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

Diğer taraftan, idarenin ikinci gerekçesine ilişkin olarak, Kamu İhale Genel

Tebliği’nin 45’inci maddesine göre istekliler tarafından sözleşme giderleri ve genel giderler

için kendilerince öngörülen maliyetlere yer verilmesi yeterli olup ayrıca bir açıklama

yapmalarına gerek bulunmadığından söz konusu gerekçe yerinde bulunmamıştır.

Dolayısıyla, idarenin başvuru sahibi isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasını,

metrajlarda eksiklik olduğu ve sözleşme giderleri ile işletme giderlerinin yetersiz olduğu

gerekçeleriyle mevzuata uygun bulmaması yönündeki işleminin yerinde olmadığı

anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle

giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, başvuru sahibi Hasan Akan Turz. Mad.

İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş. - Serkan Demirel Ortak Girişimi’nin aşırı düşük teklif

açıklamasının uygun bulunması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun

olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir…” hususlarına yer verilerek Hasan Akan

Turz. Mad. İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş. - Serkan Demirel Ortak Girişimi’nin aşırı düşük teklif

açıklaması uygun bulunması yönünde düzeltici işleme karar verildiği anlaşılmıştır.

06.01.2016 tarihli kesinleşen ihale kararında, 09.02.2015 tarih ve 2015/UY.III-3303

sayılı Kurul kararı sonucunda yapılan değerlendirmeye göre ekonomik açıdan en avantajlı

teklifin Hasan Akan Turz. Mad. İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş. - Serkan Demirel Ortak Girişimi

olduğu tespit edilerek ihalenin bu istekli üzerinde bırakılmasına, ekonomik açıdan en avantajlı

ikinci isteklinin ise Özge İnşaat Taah. Tic. San. ve Turz. A.Ş olarak tespit edilmesine karar

verildiği belirtilmiştir.

06.01.2016 tarihli kesinleşen ihale kararı üzerine başvuru sahibi Özge İnşaat Taah.

Tic. San. ve Turz. A.Ş tarafından idareye ve Kurumu şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda

bulunularak, ihale üzerinde bırakılan Hasan Akan Turz. Mad. İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş. -

Serkan Demirel Ortak Girişimi’nin aşırı düşük teklif açıklamasının 09.02.2015 tarih ve

2015/UY.III-3303 sayılı Kurul kararında konu edilmeyen ve bu nedenle irdelenmeyen diğer

başka gerekçelerle mevzuata uygun bulunmadığı ileri sürülmüştür.

Bu çerçevede ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının

itirazen şikayete konu edilen hususlar yönünden incelenmesinde;

İdarece Hasan Akan Turz. Mad. İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş. - Serkan Demirel İş

Ortaklığı’na gönderilen aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesine dair yazının ekinde,

açıklama istenilecek iş kalemleri/gruplarına, açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin

listesine, özel fiyatlı imalatlar için analiz örneklerine yer verildiği görülmüştür.

Anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasında; toplam teklif bedelini oluşturan iş

kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap

cetvelinin, kamu kurum ve kuruluşları birim fiyatları kullanılan iş kalemlerine ilişkin listenin,

2015 yılında kamu kurum ve kuruluşları pozlarından kaldırılan iş kalemlerine ait güncelleme

tablosunun, analiz ile açıklanan iş kalemlerine ilişkin listenin ve ilgili analizlerin, analizlerde

yer alan malzeme girdilerine ilişkin fiyat tekliflerinin, açıklama için ilave belgeye gerek

olmayan analiz girdileri (Çevre ve Şehircilik Bakanlığının rayiçleri) listesinin sunulduğu

görülmüştür.

11

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

Anılan isteklinin açıklamasında idarece açıklama istenilen 81 iş kaleminin bir çoğunda

kamu kurum kuruluşlarının birim fiyatlarının kullanıldığı, hangi iş kaleminde hangi kamu

kurum kuruluşunun birim fiyatının kullanıldığını ilgili poz numarası da yazılarak gösteren

listenin açıklamaya eklendiği, söz konusu listede kar ve genel gider hariç birim fiyatların

üzerine isteklinin belirlediği kar ve genel gider bedelinin eklenilmesi suretiyle toplam teklif

birim maliyetlerine ulaşıldığı tespit edilmiştir. Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.5’inci

maddesi uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarının birim fiyatı kullanılarak yapılan açıklamada

birim fiyatı kullanılan kamu kurum ve kuruluşunun poz numarası da yazılarak liste halinde

sunulması halinde ayrıca analiz sunulmasına veya anılan Tebliğ’in 45.1.13 maddesinde

belirtilen belgelerin sunulmasına gerek bulunmadığından bu kalemlere ilişkin olarak yapılan

açıklamanın mevzuata uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

İdarece açıklama istenilen 81 iş kalemi içerisinde özel imalat iş kalemi olarak

belirtilen tesisat iş kalemlerine ilişkin açıklamanın bu iş kalemlerine ait malzeme ve montaj

bedellerini ayrı ayrı gösterecek şekilde yapıldığı ve malzeme bedellerine ilişkin olarak

piyasadan fiyat teklifi alınmak suretiyle açıklama yapıldığı görülmüştür.

İdarece açıklama istenilen 81 iş kalemi içerisinde özel imalat iş kalemi olarak

belirtilen inşaat iş kalemleri için analiz sunulduğu ve analizlerde yer alan malzeme girdilerine

ilişkin olarak piyasadan fiyat teklifi alınmak suretiyle açıklama yapıldığı, idarece açıklama

istenilen iş kalemleri içerisinde yer alan ancak 2015 yılında birim fiyatı yayımlanmayan

pozlara ilişkin olarak ise 2014 yılı birim fiyatlarının Yİ-ÜFE endeksi kullanılarak güncellenen

tutarlarının teklif birim fiyat olarak kullanıldığı anlaşılmıştır.

İdarece açıklama istenilen 81 iş kalemi içerisinde özel imalat iş kalemi olarak

belirtilen inşaat iş kalemlerine (İÖBF-06, İÖBF-08, İÖBF-09, İÖBF-10, İÖBF-10A ve İÖBF-

15) ilişkin olarak sunulan analizlerde yer alan işçilik girdisine ilişkin incelemede, Kamu İhale

Genel Tebliği’nin 45.1.9’uncu maddesinde yer alan “45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait

analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde

yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.” açıklamasına uygun olarak öngörülen

işçilik fiyatlarının (5,75 TL/saat) ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin

(01.01.2015-30.06.2015 dönemi için 5,34 TL) altında olmadığı görüldüğünden başvuru

sahibinin bu hususa ilişkin iddiası yerinde bulunmamıştır.

Analizlerde açıklama sunan istekliye ait iş makinelerine ilişkin herhangi bir girdiye

yer verilmediği anlaşıldığından analizlerde bu iş makinelerine ilişkin maliyetlerin gerçekçi

olmadığı şeklindeki iddiaların yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

İdarece açıklama istenilen iş kalemlerinden bir çoğuna ilişkin olarak ilgili kamu kurum

ve kuruluşlarının birim fiyatlarının kullanıldığı ve dolayısıyla bu iş kalemlerine ilişkin olarak

anılan istekli tarafından analiz sunulmadığı anlaşıldığından, özel imalat iş kalemlerine ilişkin

olarak sunulan analizlerde yer alan analiz girdileri miktarlarının ise idarece verilen analiz

formatına uygun olduğu belirlendiğinden analiz girdi miktarlarının düşürüldüğü iddiaları

yerinde bulunmamıştır.

Özel imalat iş kalemi olarak belirtilen inşaat iş kalemleri (İÖBF-06, İÖBF-08, İÖBF-

09, İÖBF-10, İÖBF-10A ve İÖBF-15) için sunulan analizlerde yer alan malzeme girdilerini

12

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

ve özel imalat iş kalemi olarak belirtilen tesisat iş kalemlerinde öngörülen malzeme

bedellerini tevsik etmek üzere sunulan 7 adet fiyat teklifi incelendiğinde;

Propar Profil Parke Dek. Orm. Ürn. Yal. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti., Konsept İnş. Isıtma

ve Soğutma Doğ. Tes. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti., Güney Alüminyum Plastik İnş. San. ve

Tic. Ltd. Şti., Emir Elektrik/Emre Tavşanoğlu ve Doğan Isıtma Soğutma Makine Müh.

Elektrik Elektronik İnş. Gıda Turizm İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından düzenlenen

fiyat tekliflerinin TÜRMOB kaşesi ile kaşelenmek ve Form VRF Sistemleri San. ve Tic. A.Ş

ile Alarko Carrier San. ve Tic. A.Ş tarafından düzenlenen fiyat teklifinin Yeminli Mali

Müşavir mührü basılmak suretiyle imzalandığı görülmüştür.

Şikayet başvurusunda spesifik olarak fiyat tekliflerine dayanak teşkil edecek

belgelerin şikayete konu edildiği anlaşıldığından iddia konusu hususun fiyat tekliflerine

dayanak teşkil eden EK-O.5 ve EK-O.6 tutanakları ile ilgili hususlardan ibaret olduğunun

kabul edilmesi gerektiği anlaşılmıştır.

Bu çerçevede yapılan incelemede, şikayete konu edilen tutanakların ihale üzerinde

bırakılan istekli tarafından sunulmadığı ve Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci

maddesinde yer alan “Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek

mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir.

Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek

mensubundan istenebilecektir.” açıklaması uyarınca da idarece bu tutanakların meslek

mensubundan istenmesi yönünde bir işlem gerçekleştirilmediği anlaşıldığından başvuru

sahibinin bu yöndeki iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasında idarece açıklama istenilen iş

kalemlerinden 27.525/1 poz nolu “Beton, tuğla duvar vb. yüzeylere peritli sıva ve saten alçı

kaplama yapılması”, Y.18.001/C06 poz nolu “200 mm kalınlığında yatay delikli tuğla

250x200x250 mm) ile duvar yapılması”, 259/1007 poz nolu “Buharlı nemlendirici, 90 kg/h,

kendinden buhar üreten”, 27.587/MK poz nolu “Duvar yüzeylerine 500 kg çimento dozlu şap

yapılması”, 27.581/MK poz nolu “200 kg çimento dozlu tesviye tabakası yapılması”,

27.583/MK poz nolu “2,5 cm kalınlığında 400 kg çimento dozlu şap yapılması”,

18.354/A/MK poz nolu “Döşemelerde alüminyum kapaklı madeni dilatasyon fugası

yapılması”, 26.210/MK poz nolu “4 cm kalınlıkta andezit plaklarla döşeme kaplaması

yapılması (30 cmxserbest boy) ve 15.140/4 poz nolu “Makine ile tuvenan kum çakıl temin

edilerek, makine ile serme, sulama, sıkıştırma yapılması” iş kalemlerine ilişkin olarak Çevre

ve Şehircilik Bakanlığının 2015 yılında yayımlanan birim fiyatlarının bulunmaması nedeniyle

2014 yılında yayımlanan birim fiyatlarının 2014 yılı Haziran ayına ait Yİ-ÜFE (Türkiye

İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi) endeksinin 2015 yılı

Haziran ayına ait Yİ-ÜFE endeksine oranlanması suretiyle güncellenerek bulunan tutarlarının

teklif birim fiyat olarak kullanıldığı anlaşılmıştır.

İdarece açıklama istenilen iş kalemlerinden 2014 yılında yayımlanan 27.525/1 nolu

pozun tanımının “Beton, tuğla duvar vb. yüzeylere perlitli sıva ve saten alçı kaplama

yapılması” olduğu, bu pozun devamı olduğu iddia edilen ve 2015 yılında yayımlanan

27.525/1A nolu pozun tanımının da aynı şekilde yapıldığı, ayrıca her 2 pozun tariflerinin de

aynı olduğu, ancak bu pozların analizleri incelendiğinde 27.525/1 pozunun içerisinde bir girdi

olarak yer alan 04.734/E01 “alüminyum köşe profili (30x30x1mm) pozuna ilişkin rayicin

2015 yılında devam etmediği,

13

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

2014 yılında yayımlanan Y.18.001/C06 nolu pozun tanımının “200 mm kalınlığında

yatay delikli tuğla (250 x 200 x 250 mm) ile duvar yapılması” olduğu, bu pozun devamı

olduğu iddia edilen ve 2015 yılında yayımlanan Y.18.001/C16 nolu pozun tanımının da aynı

şekilde yapıldığı, ayrıca her 2 pozun tariflerinin de aynı olduğu, ancak bu pozların analizleri

incelendiğinde Y.18.001/C06 pozunun içerisinde bir girdi olarak yer alan 10.041 (Y) Kireç-

çimento karışımı harç pozunun 2015 yılında devam etmediği,

2014 yılında yayımlanan 259-1007 nolu pozun başlık ve tanımının “Nemlendiriciler:

(Ölçü: Ad.: İhzarat: % 60)/Kendinden buhar üreten buharlı nemlendirici:/Kapasite(kg/h):/90”

olduğu, bu pozun devamı olduğu iddia edilen ve 2015 yılında yayımlanan 259-1107 nolu

pozun tanımının “Nemlendiriciler: (Ölçü: Ad.: İhzarat: % 60)./Kendinden buhar üreten

buharlı nemlendirici:/90” şeklinde yapıldığı, her iki pozun başlık ve tanımları dikkate

alındığında her ikisinin de yapım teknolojisi ve tarifleri açısından aynı olduğu,

2014 yılında yayımlanan 27.587/MK nolu pozun tanımının “Duvar yüzeylerine 500 kg

çimento dozlu şap yapılması” olduğu, başvuru sahibi tarafından bu pozun 2015 yılındaki

devamı olduğu iddia edilen herhangi bir pozun belirtilmediği, bu pozun analizinin içindeki

rayiçlerin 2015 yılında yayınlanan fiyatları kullanılarak hazırlanan analize göre bu pozun

2015 yılı karsız birim fiyatının belirlenmesi gerektiğinin iddia edildiği, ancak bu pozun

içerisinde girdi olarak yer alan 10.009/MK “400 dozlu harç”, 10.014/MK “500 dozlu ince

harç” pozlarının 2015 yılında devam etmediği,

2014 yılında yayımlanan 27.581/MK nolu pozun tanımının “200 kg çimento dozlu

tesviye tabakası yapılması olduğu, bu pozun devamı olduğu iddia edilen ve 2015 yılında

yayımlanan 27.581 nolu pozun tanımının da aynı şekilde yapıldığı, ayrıca her 2 pozun

tariflerinin de aynı olduğu, ancak bu pozların analizleri incelendiğinde 27.581/MK pozunun

içerisinde bir girdi olarak yer alan 10.001/MK “200 dozlu tesviye harcı” pozunun 2015

yılında devam etmediği,

2014 yılında yayımlanan 27.583/MK nolu pozun tanımının “2.5 cm kalınlığında 400

kg çimento dozlu şap yapılması” olduğu, itirazen şikayet dilekçesinde bu pozun devamı

olduğu iddia edilen ve 2015 yılında yayımlanan Y.26.020/305 nolu pozun tanımının ise “4 cm

kalınlığında andezit levha ile döşeme kaplaması yapılması (30cmxserbest boy)” olduğu

dikkate alındığında her 2 pozun birbirinden farklı içerikte pozlar olduğu ve Y.26.020/305 nolu

pozun sehven 27.583/MK nolu pozun devamı olarak belirtildiği görüşüne varıldığı, diğer

taraftan 2015 yılında tanımı “2.5 cm kalınlığında 400 kg çimento dozlu şap yapılması”

şeklinde yapılan ve dolayısıyla 27.583/MK nolu pozun tanımı ile aynı içerikte olan Y.27.583

nolu pozun yayınlandığının görüldüğü, ancak 27.583/MK nolu pozun analizinde bir girdi

olarak yer verilen 10.010/MK “400 dozlu ince harç” pozunun 2015 yılında devam etmediği,

ayrıca yine 27.583/MK nolu pozun analizinde bir girdi olarak yer alan 04.608 nolu “bitümlü

karton” pozunun da 2015 yılında yayımlanan Y.27.583 nolu pozun analizinde yer almadığı,

2014 yılında yayımlanan 18.354/A/MK nolu pozun tanımının “Döşemelerde

alüminyum kapaklı madeni dilatasyon fugası yapılması” olduğu, başvuru sahibi tarafından bu

pozun 2015 yılındaki devamı olduğu iddia edilen herhangi bir pozun belirtilmediği, bu pozun

analizinin içindeki rayiçlerin 2015 yılında yayınlanan fiyatları kullanılarak hazırlanan analize

göre bu pozun 2015 yılı karsız birim fiyatının belirlenmesi gerektiğinin iddia edildiği, ancak

bu pozun içerisinde girdi olarak yer alan 10.006/MK “300 dozlu ince harç” pozunun 2015

14

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

yılında devam etmediği,

2014 yılında yayımlanan 26.210/MK nolu pozun tanımının “4 cm kalınlıkta andezit

plaklarla döşeme kaplaması yapılması (30 cm x serbest boy)” olduğu, başvuru sahibi

tarafından bu pozun 2015 yılında devamı niteliğinde olduğu iddia edilen bir poz

belirtilmemekle birlikte itirazen şikayet dilekçesinde yer alan 2015 yılında yayımlanan

Y.26.020/305 nolu pozun tanımının da “4 cm kalınlığında andezit levha ile döşeme kaplaması

yapılması (30cmxserbest boy)” olduğu ve dolayısıyla her 2 pozun tanımının aynı olduğu

görüldüğünden başvuru sahibi tarafından Y.26.020/305 nolu pozun 26.210/MK nolu pozun

2015 yılındaki devamı olduğunun iddia edildiği sonucuna varılmış olmakla birlikte,

26.210/MK nolu pozun analizinde bir girdi olarak yer alan 10.009/MK nolu “400 dozlu harç”

pozunun 2015 yılında devam etmediği,

2014 yılında yayımlanan 15.140/4 nolu pozun tanımının “Makine ile tuvenan kum

çakıl temin edilerek, makine ile serme, sulama, sıkıştırma yapılması” olduğu, bu pozun

devamı olduğu iddia edilen ve 2015 yılında yayımlanan Y.15.140/04 nolu pozun tanımının ise

“Çakıl temin edilerek, makine ile serme, sulama ve sıkıştırma yapılması” olduğu ve

dolayısıyla tanımların birbiri ile aynı olmadığının anlaşıldığı, 15.140/4 nolu pozun analizinde

yer alan 08.008/1 makine ile kum-çakıl hazırlanması pozunun 2015 yılında devam etmediği,

ayrıca yine 15.140/4 nolu pozun analizinde yer alan 03.508 Motor greyder (80 HP) pozunun

ise 2015 yılında yayımlanan Y.15.140/04 nolu pozun analizinde bulunmadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda açıklandığı üzere idarece aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısında 2014

yılına ait poz numaraları belirtilmek suretiyle açıklama istenilen 27.525/1, Y.18.001/C06,

259/1007, 27.587/MK, 27.581/MK, 27.583/MK, 18.354/A/MK, 26.210/MK, 15.140/4 poz

numaralı iş kalemlerinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 2014 yılında yayımlanan birim

fiyatlarının bulunduğu ancak 2015 yılı birim fiyatlarının bulunmadığı ve mevzuatta bu

durumda açıklamanın nasıl yapılacağına ilişkin açık bir hüküm bulunmadığı göz önüne

alındığında ihale üzerinde bırakılan isteklinin 2014 yılı pozlarının birim fiyatlarını Yİ-ÜFE

endeksi kullanarak güncellemek suretiyle açıklama yapmasında mevzuata aykırılık

bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Öte yandan, 259-1007 nolu pozun 2015 yılı birim fiyatının bulunmadığı görülmekle

birlikte yapım teknolojisi ve tarifleri açısından bu pozun 2015 yılında yayımlanan 259-1107

nolu poz ile aynı nitelikte olduğu değerlendirildiğinden, anılan poza ilişkin olarak hem 2014

yılı birim fiyatının Yİ-ÜFE endeksi ile güncellenmesi suretiyle açıklama yapılabileceği hem

de bu pozun 2015 yılında 259-1107 poz numarası ile devam ettiği anlaşıldığından 2015 yılı

birim fiyatı kullanılarak yapılacak açıklamanın da kabul edilmesi gerektiği, dolayısıyla bu

poza ilişkin olarak her 2 yaklaşıma göre yapılacak açıklamanın da mevzuata uygun bulunması

gerektiği sonucuna varılmıştır.

Başvuru sahibi tarafından 2015 yılında farklı bir poz numarası ile devam ettiği ileri

sürülen diğer pozlara ilişkin incelemede ise, yukarıda açıklandığı üzere bu pozların

analizlerinin bu pozların 2015 yılında devamı olduğu belirtilen pozların analizleriyle

karşılaştırılması sonucunda söz konusu analizlerin birebir aynı olmadığı, 2014 yılında

yayımlanan pozların analizlerinde yer alan girdilerin bazılarının 2015 yılında devam etmediği,

bazı girdilerin ise 2015 yılında yayımlanan pozların analizlerinde yer almadığı, dolayısıyla bu

pozların birebir aynı ve 2014 yılındaki pozların devamı niteliğinde olduğunun ileri

sürülemeyeceği sonucuna varılmıştır.

15

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

Yine başvuru sahibi tarafından 2015 yılı birim fiyatları bulunmadığı için 2014 yılı poz

analizlerinin içindeki rayiçlerin 2015 yılında yayımlanan fiyatları kullanılarak birim

fiyatlarının hesaplanması gerektiği ileri sürülen 27.587/MK ile 18.354/A/MK nolu pozların

analizleri incelendiğinde ise bu analizlerde yer alan girdilerin tümünün 2015 yılında devam

etmediği dolayısıyla 2015 yılı birim fiyatlarının bulunmadığı belirlendiğinden, anılan pozların

2015 yılı birim fiyatları kullanılarak açıklama yapılamayacağı anlaşılmış olup başvuru

sahibinin söz konusu iddiaları yerinde bulunmamıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ

edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare

Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen

şikâyet başvurusunun reddine,

Oyçokluğu ile karar verildi.

Mahmut GÜRSES

Başkan

Kazım ÖZKAN

II. Başkan

Ali Kemal AKKOÇ

Kurul Üyesi

Ahmet ÖZBAKIR

Kurul Üyesi

Mehmet Zeki ADLI

Hasan KOCAGÖZ

Kurul Üyesi

Hamdi GÜLEÇ

Kurul Üyesi

Dr. Mehmet AKSOY

Kurul Üyesi

16

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No

Gündem No

Karar Tarihi

Karar No

: 2016/013

: 29

: 24.02.2016

: 2016/UY.III-612

KARŞI OY

Başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesindeki iddiaları kapsamında Kurul

çoğunluğunca “itirazen şikayet başvurusunun reddine” karar verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin

18’inci maddesi yönünden Kurul kararına dayanak teşkil eden esas inceleme raporu ve eki

belgeler üzerinde yapılan inceleme sonucunda;

13.10.2015 tarihli ihale komisyonu kararından, 30.06.2015 tarihinde yapılan ihaleye

22 isteklinin katıldığı, teklifi geçerli bulunan 15 istekliden 6’sının teklifinin aşırı düşük teklif

sınır değerinin altında kaldığı tespit edilerek bu isteklilerden açıklama istenildiği, açıklama

istenilen isteklilerden 5’inin süresi içerisinde açıklama sunmaması ve Hasan Akan Tur. Mad.

İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş–Serkan Demirel İş Ortaklığı’nın açıklamasının ise yeterli

bulunmaması nedeniyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, ihalenin ekonomik açıdan

en avantajlı istekli olarak belirlenen Özge İnşaat Taah. Tic. San. ve Turz. A.Ş.’nin üzerinde

bırakılmasına, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci isteklinin ise EMT İnş. Tur. San. ve Tic.

A.Ş – Şenol Doğan İş Ortaklığı olduğuna karar verildiği,

Söz konusu ihaleye ilişkin olarak Hasan Akan Tur. Mad. İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş –

Serkan Demirel İş Ortaklığı tarafından aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun

olduğu yönünde iddialarda bulunularak idareye ve Kamu İhale Kurumuna yapılan şikayet ve

itirazen şikayet başvuruları sonucunda 09.02.2015 tarih ve 2015/UY.III-3303 sayılı Kurul

kararının alındığı,

09.02.2015 tarih ve 2015/UY.III-3303 sayılı Kurul kararı ile başvuru sahibi Hasan

Akan Turz. Mad. İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş. - Serkan Demirel Ortak Girişimi’nin aşırı düşük

teklif açıklamasının uygun olduğu yönünde karar verildiği,

Anlaşılmıştır.

06.01.2016 tarihli kesinleşen ihale kararında, 09.02.2015 tarih ve 2015/UY.III-3303

sayılı Kurul kararı sonucunda yapılan değerlendirmeye göre ekonomik açıdan en avantajlı

teklifin Hasan Akan Turz. Mad. İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş. - Serkan Demirel Ortak Girişimi

olduğu tespit edilerek ihalenin bu istekli üzerinde bırakılmasına, ekonomik açıdan en avantajlı

ikinci isteklinin ise Özge İnşaat Taah. Tic. San. ve Turz. A.Ş olarak tespit edilmesine karar

verildiği belirtilmiştir.

06.01.2016 tarihli kesinleşen ihale kararı üzerine başvuru sahibi Özge İnşaat Taah.

Tic. San. ve Turz. A.Ş tarafından idareye ve Kurumu şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda

bulunularak, ihale üzerinde bırakılan Hasan Akan Turz. Mad. İnş. Taş. San. ve Tic. A.Ş. -

Serkan Demirel Ortak Girişimi’nin aşırı düşük teklif açıklamasının 09.02.2015 tarih ve

2015/UY.III-3303 sayılı Kurul kararında konu edilmeyen ve bu nedenle irdelenmeyen diğer

başka gerekçelerle mevzuata uygun bulunmadığı ileri sürülmüştür.

17