Ana Sayfa / Kararlar / Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Dairesi Başkanlığı / 2015/115598-Tenzile Erdoğan İmam Hatip Lisesi ve Pansiyon Yapım İşi
Bilgi
İKN
2015/115598
Başvuru Sahibi
Bil Müteahhitlik Müşavirlik İnş. Müh. San. ve Tic. Ltd. Şti.
İdare
Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Dairesi Başkanlığı
İşin Adı
Tenzile Erdoğan İmam Hatip Lisesi ve Pansiyon Yapım İşi
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER:  
Başkan: Mahmut GÜRSES  
Üyeler: II. Başkan Kazım ÖZKAN, Ahmet ÖZBAKIR, Mehmet Zeki ADLI, Hasan  
KOCAGÖZ, Hamdi GÜLEÇ, Dr. Mehmet AKSOY  
BAŞVURU SAHİBİ:  
Bil Müteahhitlik Müşavirlik İnş. Müh. San. ve Tic. Ltd. Şti.,  
Fatih Mah. Osmanbey Cad. Şevval Apt. Altı 1/A KAHRAMANMARAŞ  
İHALEYİ YAPAN İDARE:  
Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Dairesi Başkanlığı,  
İsmetpaşa Mahallesi Azerbaycan Bulvarı No: 25 46100 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ  
BAŞVURUYA KONU İHALE:  
2015/115598 İhale Kayıt Numaralı “Tenzile Erdoğan İmam Hatip Lisesi ve Pansiyon Yapım  
İşi” İhalesi  
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:  
Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından  
27.10.2015 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Tenzile Erdoğan İmam Hatip Lisesi  
ve Pansiyon Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Bil Müteahhitlik Müşavirlik İnş. Müh. San.  
Ve Tic. Ltd. Şti.nin 28.01.2016 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 05.02.2016  
tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 11.02.2016 tarih ve 8757 sayı ile Kurum  
kayıtlarına alınan 11.02.2016 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.  
Başvuruya ilişkin olarak 2016/425 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan  
inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.  
KARAR:  
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.  
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük  
teklif açıklamasının uygun olmadığı, idarenin şikayetin cevaplandırılmasında görevlendirdiği  
raportörün raporunun 4’üncü sayfasının birinci paragrafında “Yapılan detaylı inceleme  
sonucu, açıklama istenilen iş kalemleri için isteklinin belirlediği metrajlar ile idarenin  
belirlemiş olduğu metrajlar karşılaştırıldığında, 97 iş kalemine ilişkin yapılan değerlendirme  
neticesinde, 24 iş kaleminde isteklinin sunmuş olduğu metraj hesaplarının idarenin metrajı ile  
bire bir örtüştüğü, geriye kalan 72 iş kaleminde metraj farklarının %9 artış veya azalış  
gösterdiği, 1 iş kaleminde %10 üzerinde metraj farkı olduğu tespit edilmiştir... 97 kalem  
üzerinden eksiklik ve fazlalık metraj yüzde ortalaması alındığında % -5,63 fark ortalamasına  
ulaşılmıştır. Ayrıca yapılan hesaplama sonucu; İsteklinin fazla verdiği metrajlar ile eksik  
verdiği metrajlar arasında kendine sağladığı avantaj ve dezavantajlar hesaplanmış arada  
çıkan farkın isteklinin teklifine eklendiğinde, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklifi  
geçmediği, de tespit edilmiş, imalat kalemlerindeki eksik ve fazla miktarların birbirini  
dengelediği ve işin mahiyetini değiştirmediği anlaşılmıştır.” denildiği, raportör raporunda,  
aşırı düşük teklif açıklamasında, bir iş kaleminde %10’un çok üzerinde miktar farkının  
olduğunun ve ayrıca hesap cetvelinde %5,63 oranında eksik farkın olduğunun tespit edildiği,  
Kamu İhale Kurulu’nun yerleşik kararlarında, bahse konu makul miktar farkının, eksik ya da  
1
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
fazla %10’a kadar olabileceği yönünde olduğu, Kayahan Mühendislik Müşavirlik İnşaat San.  
ve Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamasında, %10’dan fazla eksik miktarın olması  
nedeniyle, aşırı düşük açıklamasının yeterli görülmeyip, ihale dışı bırakılmasının gerektiği,  
fazla veya eksik miktarların toplamda, %5,63 eksiklik olduğu, bu eksikliğin parasal tutarının  
626.337,50 TL olduğu, bu haliyle, hesap cetvelinde fazla ya da eksik miktarların parasal  
değerinin birbirinin dengelemediği, aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun  
yapılmadığı,  
Raportör raporunun 5’inci sayfasının ikinci paragrafında “İstekli açıklama istenen iş  
kalemlerini kamu kurum ve kuruluşlarının yayımlanmış birim fiyatları kullanılarak  
oluşturmuş ve idare isteklilere verdiği sıralı iş kalemleri, açıklama istenecek iş kalemleri ve  
analiz girdileri listesinde nakliye ve taşıma pozlarına yer vermediğinden firmadan bu  
bileşenleri istememektedir.” denildiği, ancak nakliyenin önemli bir maliyet kalemi olduğu,  
bina işlerinde nakliye giderinin, yaklaşık olarak işin toplam maliyetinin %15’i oranında  
olduğu, bu kadar önemli bir maliyet girdisinin açıklamada dikkate alınmamasının,  
açıklamanın yetersiz olduğunun kanıtı olduğu, Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5.  
maddesine uygun olarak, kamu kurum ve kuruluşlarının yayımlanmış birim fiyatları  
kullanılarak oluşturulan analizler içerisinde, “çelik profil, saç, stabilize, çimento, gaz beton,  
kazı, kum, çakıl, inşaat demiri vb. ” malzemeler için, poz tanımları içerisinde, nakliyelerin  
birim fiyatlara dahil olmaması nedeniyle, nakliye maliyetlerinin analiz içerisine ayrıca ilave  
edilmesinin gerektiği, idarenin aşırı düşük teklif sorgulama yazı ekinde, Ek-Y.2’deki örnek  
analiz formatını isteklilere verdiği, analiz formatı içerisinde, “malzeme, işçilik, makine ve  
diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar,  
zamlar vb.)” ibarelerinin bulunduğu, idarenin, Kamu İhale Tebliğinin 45.1.4. maddesinde  
açıklanan, analiz içerisinde yer almasını istediği girdi cinslerini belirterek, yapım şartlarına  
veya Teknik Şartname’ye göre, analiz içerisinde varsa nakliyenin açıklanmasını istediği, ihale  
dokümanı kapsamında isteklilere verilen, Kaba İşleri Teknik Şartnamesi içerisinde;  
Ø 200 mm Spiral Sarımlı PVC Boru Döşenmesi iş kalemi açıklamasında “nakliye  
yükleniciye aittir ’’ibaresi,  
Ocak Taşı İle Blokaj Yapılması iş kalemi açıklamasında “her türlü diğer giderler  
(nakliye dâhil) yükleniciye aittir” ibaresi,  
Ø 08 – Ø 12 mm Nervürlü Beton Çelik Çubuğu, Çubukların Kesilmesi Bükülmesi ve  
Yerine Konulması iş kalemi açıklamasında, "nakliye yükleniciye aittir” ibaresi,  
Ø 14 - Ø 28mm Nervürlü Beton Çelik Çubuğu, Çubukların Kesilmesi Bükülmesi ve  
Yerine Konulması iş kalemi açıklamasında “nakliye yükleniciye aittir” ibaresi,  
Nervürlü Çelik Hasırın Yerine Konulması 1,500-3,000 kg/m2 (3,000 kg/m2 Dâhil) iş  
kalemi açıklamasında “her türlü nakliye yükleniciye aittir” ibaresi,  
Ø 200 mm Anma Çaplı HDPE Esaslı Koruge Kanal Borusunun Döşenmesi, iş kalemi  
açıklamasında “her türlü nakliye yükleniciye aittir” ibaresi gibi tüm iş kalemlerinde, nakliye  
giderinin yükleniciye ait olduğunu belirten ifadelerin bulunduğu, ihale üzerine bırakılan  
isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunduğu analizler içerisinde, nakliye ile  
ilgili hiçbir açıklamanın bulunmadığı,  
2
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
İhale üzerinde bırakılan isteklinin, özel pozalar için piyasadan teklif aldığı, fiyat teklifi  
içerisinde malzeme, işçilik, makine ve diğerleri şeklinde açıklamanın bulunmadığı, sadece  
malzeme ve montaj bedelinin gösterilerek, açıklama yapıldığı, malzeme miktarının, işçilik  
saatinin ve bedelinin, nakliyelerin ve inşaat yerindeki taşımaların ne şekilde yapılacağının  
belirli olmadığı bu şekilde açıklama yapılmasının Kamu İhale Genel Tebliği’ne aykırı olduğu,  
ayrıca, bu iş kalemlerinin, piyasadan teklif alınmak suretiyle açıklanabilmesi, teklif alınan  
firmanın aynı inşaat imalatını, son altı ay içerisinde yapmasının gerektiği, bu iş kalemleri için,  
maliyet muhasebe kayıtlarını da ayrı ayrı tutmasının gerektiği,  
Teklif fiyatı ile açıklanmak istenilen inşaat iş kalemleri, analiz formatında yer alması  
istenilen malzeme, işçilik, makine ve diğerlerinin (nakliye, yatay ve düşey taşıma) teklif  
fiyatında ayrı ayrı gösterilmesinin gerektiği, Ayrıca, bu teklife dayalı olarak analiz  
düzenlenmek zorunda olduğu iddialarına yer verilmiştir.  
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit  
edilmiştir.  
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler”  
başlıklı 60’ıncı maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra  
Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.  
(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve  
dokümanında belirtilmek kaydıyla, üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı fıkralardaki koşullar  
çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.  
a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak  
tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte  
önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale  
komisyonu;  
1) Yapım yönteminin ekonomik olması,  
2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı  
avantajlı koşullar,  
3) Teklif edilen işin özgünlüğü,  
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri  
değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı  
açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.  
b) İhale, aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmaksızın  
sonuçlandırılır.  
c) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama  
istenmeksizin reddedilir.  
(3) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine  
eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde, ikinci fıkranın (a) bendinin kullanılması  
zorunludur.  
(4) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine  
kadar olan ve açık ihale veya Kanunun 21 nci maddesinin (b) ve (c) bentleri gereğince  
pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde, ikinci fıkranın (a), (b) veya (c) bendindeki seçeneklerden  
birisinin kullanılması zorunludur.  
(5) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine  
kadar olan ve belli istekliler arasında ihale veya Kanunun 21 nci maddesinin (a), (d) ve (e)  
3
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
bentleri gereğince pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ikinci fıkranın (b) bendinin  
kullanılması zorunludur.  
(6) Kurum tarafından yayımlanan aşırı düşük teklif sorgulaması yapılamayacak  
alımlar listesinde yer alan işlerin ihalelerinde ikinci fıkranın (b) bendinin kullanılması  
zorunludur.” hükmü yer almaktadır.  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde  
yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında yapılacak işlemler” başlıklı 38’inci maddesinde  
“38.1. İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık  
maliyete oranını tespit edecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları  
tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği  
“sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz  
girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz  
girdileri tablosu” hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay  
belgesine eklenecektir. Sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları  
tutarlarının yaklaşık maliyete oranları, en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek  
biçimde yuvarlanacak ve bu oranların toplamının, yuvarlama nedeni ile 1 den farklı olması  
dikkate alınmayacaktır.  
Örnek:…  
(NOT = Örnekteki iş kalemine ait analizdeki girdiler ve tutarları gerçek verileri  
yansıtmamaktadır, (38.1) maddesi için oluşturulmuş sayısal örnektir.)” açıklaması,  
Anılan Tebliğ’in “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde  
“45.1.1. Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 37 nci maddesi uyarınca geçerli  
teklifler tespit edildikten sonra;  
Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate  
alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır.  
Tort1 : Geçerli tekliflerin (Tn) aritmetik ortalaması (Tort1  
: Geçerli tekliflerin standart sapması (σ =  
=
)
σ
)
Aritmetik ortalamadan standart sapma çıkartılır ve eklenir.  
Tort1- σ  
Tort1+ σ  
Aritmetik ortalama değerinin standart sapma kadar aşağısı ve standart sapma kadar yukarısı  
arasında kalan bölgede yer alan tekliflerin tekrar ortalaması alınmak suretiyle, ikinci  
aritmetik ortalama bulunur.  
Ti  
: Standart sapma aralığında kalan teklifler : { Ti: (Tort1- σ ≤ Ti ≤ Tort1+ σ)}  
Tort2 : Standart sapma aralığında kalan tekliflerin (Ti) aritmetik ortalaması (Tort2  
=
)
Hesaplanan ikinci aritmetik ortalama yaklaşık maliyete bölünmek suretiyle (C) değeri elde  
edilir.  
C
: Tort2/YM  
(C) değeri aşağıdaki eşitliklerin ilgili olanında yerine konularak (K) değeri bulunur.  
C < 0,60 →  
0,60 ≤ C ≤ 1,00 →  
4
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
C > 1,00 →  
Sınır değer aşağıdaki eşitlikten bulunur:  
SD (Sınır değer) =  
45.1.1.1. Sınır değer eşitliğinde yer alan (N), “sınır değer katsayısı”nı temsil etmekte  
olup bu katsayı, 11/06/2011 tarihli ve 27961 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Yapım  
İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği”nde yer alan “B-Üstyapı (Bina) İşleri”, “C-Sıhhi Tesisat  
ve Mekanik Tesisat İşleri”, “D-Elektrik İşleri”, “E-Elektronik ve İletişim İşleri” grubundaki  
yapım işleri ile bu işlerle ilgili tamamlama, onarım, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj  
işlerinde (1,00), diğer yapım işlerinde (1,20)’dir. İhale konusu yapım işinin kapsamında farklı  
katsayılara tabi iş kısımlarının bulunması durumunda; sınır değer katsayısı, söz konusu  
kısımlardan toplam yaklaşık maliyeti içindeki ağırlık oranı en fazla olana göre belirlenir.  
45.1.1.2. Gerekli görülmesi durumunda, (45.1.1.1.) maddesi uyarınca belirlenen sınır  
değer katsayıları yerine, işin niteliğine göre;  
a) Mevzuatı uyarınca kendisine yapım işi yaptırma yetkisi verilen bakanlıklar tarafından,  
bakanlık merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı, ilgili veya ilişkili olan idareleri için,  
b) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, (a) bendinde sayılan idareler dışındaki idareler  
için,  
(1,00)’den küçük, (1,20)’den büyük olmamak üzere (N) sınır değer katsayıları belirlenebilir.  
Ayrıca Bakanlıklar tarafından ön proje üzerinden ihalesi yapılacak olan üst yapı işleri için  
(0,90)’dan küçük, (1,10)’dan büyük olmamak kaydıyla farklı katsayılar belirlenmesi de  
mümkündür. Belirlenen katsayılar, Resmî Gazete’de ilan edilir.  
45.1.1.3. İhalede uygulanacak sınır değer katsayısı, ihale ilanı veya davet mektubu ile  
idari şartnamenin “Diğer hususlar” başlıklı bölümünde belirtilir.  
45.1.1.4. Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerinde ve % 40’ının altındaki teklifler  
dışında tek geçerli teklif bulunması durumunda; “Tort2” değeri tek geçerli teklife eşittir.  
Yaklaşık maliyetin % 40 - % 120 aralığında geçerli teklif bulunmaması durumunda; sınır  
değer yaklaşık maliyetin % 40’ıdır. (45.1.1.) maddesine göre yapılan hesaplama sonucunda  
sınır değerin yaklaşık maliyetin % 40’ının altında çıkması durumunda sınır değer yaklaşık  
maliyetin % 40’ı olarak belirlenir.  
Sınır değer hesaplanmasında idarelerin faydalanmasına yönelik olarak hazırlanan “Yapım  
işlerinde sınır değer hesaplama aracı” programına Kurumun (www.kik.gov.tr) internet  
sayfasından erişilebilir.  
45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik  
bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu  
çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az  
olmamak üzere makul bir süre verilir.  
5
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı  
iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş  
kalemleri/grupları belirlenir.  
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına  
kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına  
neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak  
belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.  
45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş  
kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri  
listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu  
tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.  
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı  
kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden  
açıklama yapılması istenilmeyecektir.  
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması  
nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif  
toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük  
tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi  
belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama  
istenilmeyecektir.  
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde  
yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz  
toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki  
oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.  
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa  
dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.  
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden  
(45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili  
yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de  
belirtecektir.  
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde  
(45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini  
oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.  
Örnek:…  
(NOT = Örnekteki iş kalemine ait analizdeki girdiler ve tutarları gerçek verileri  
yansıtmamaktadır, (45.1.2.1) ve (45.1.2.2) maddesi için oluşturulmuş sayısal örnektir.)  
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları  
istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı  
aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların  
belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu  
çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli  
olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;  
6
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri  
ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile  
açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale  
dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,  
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin  
olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri  
sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması  
istenmeyecektir.  
Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak  
hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri  
için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş  
kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir.  
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;  
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine  
göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler,  
inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi  
cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,  
b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım  
şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını  
istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme,  
boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz  
girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,  
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin  
de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi  
durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması  
gerekmektedir.  
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı  
düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz  
formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz  
formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.  
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş  
kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden  
iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının  
gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi  
gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine  
ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş  
kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.  
45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca  
yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve  
söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını  
kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek  
açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu  
kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider  
7
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek  
birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve  
genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider”  
tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde  
de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu  
kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları  
için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.  
Örneğin; isteklinin, “150 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan  
Bakanlığının 16.001 poz numaralı birim fiyatını (2010 B.F: 97,86 TL) teklif etmesi, “200  
dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.002 poz numaralı  
birim fiyatının (2010 B.F: 104,00 TL) üzerinde 105,00 TL teklif vermesi, 250 dozlu demirsiz  
beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.003 poz numaralı birim fiyatının  
kar ve genel gider hariç tutarına, (110,13/1,25=88,10 TL) kendi belirlediği % 18 kar ve genel  
gider karşılığı eklemek suretiyle 103,96 TL (88,10 x 1,18) teklif etmesi ve teklif ettiği söz  
konusu birim fiyatları aşağıdaki örnek listede gösterildiği şekilde tablo halinde göstermesi  
durumunda; bu üç iş kalemi için analiz düzenlemesi zorunlu değildir.  
Kamu kurum ve kuruluşlarının yayımlanmış birim fiyatları kullanılarak oluşturulan teklif  
birim fiyat listesi (Örnek)  
Kamu kurum ve kuruluş birim  
fiyatları  
Teklif  
Kar  
ve  
Kar ve  
Teklif  
genel  
gider  
dahil  
birim  
fiyat  
Teklif  
edilen  
birim  
fiyat  
Sıra Poz  
No No  
genel edilen  
gider kar ve  
hariç genel  
birim gider  
fiyat  
İş kaleminin adı  
Birim fiyatı alınan  
kurum/kuruluş  
(TL)  
(TL)  
(TL)  
(TL)  
1
16.001 150  
dozlu Bayındırlık ve İskan  
97,86  
97,86  
demirsiz beton  
Bakanlığı  
2
16.002 200  
16.003 250  
dozlu Bayındırlık ve İskan  
104,00  
105,00  
103,96  
demirsiz beton  
Bakanlığı  
3
dozlu Bayındırlık ve İskan  
110,13 88,10 15,86  
demirsiz beton  
Bakanlığı  
İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar  
esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde  
belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.  
İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda,  
istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.  
45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı  
tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz  
numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere  
ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.  
8
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi  
tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb.  
iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme  
ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.  
45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale  
dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım  
şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların  
üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede;  
çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar  
esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde  
düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.  
45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer  
alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.  
45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;  
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,  
b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı  
koşullar,  
c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,  
gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle  
değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.  
45.1.11. Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması  
durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının  
açıklanması gereklidir.  
45.1.12. Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak  
avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması  
durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet  
avantajıaçıklanmalıdır.  
45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit  
edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları  
açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere  
dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.  
İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;  
a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,  
b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,  
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş  
fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,  
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen  
asgari fiyatlar,  
9
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,  
e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,  
f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.  
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun  
olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.  
Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen  
mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek  
suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi  
ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara  
ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin  
dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya  
malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan  
fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu  
değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine  
ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması  
yeterlidir.  
45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi  
alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan  
veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre  
teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit  
tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek  
olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye  
verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar  
meslek mensubundan istenebilecektir.  
Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin  
mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen  
ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması  
halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında  
olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu  
tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre  
tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki  
ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin  
yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi  
gerekmektedir.  
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen  
birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin  
altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek  
mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine  
göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit  
tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan  
10  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle  
kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.  
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden  
alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu  
değildir.  
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle  
yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe  
kullanılmak suretiyle de yapılabilir.  
45.1.13.2. (Mülga madde: 07/06/2014-29023 R.G./ 31. md.)  
45.1.13.3. İsteklinin teklifine konu çimento veya demir ürünlerine ilişkin  
açıklamalarında çimento veya demir ürünleri üreticisinin ilan edilmiş fiyat tarifelerini  
kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan  
bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir.  
45.1.13.4. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulanmal ve hizmetlere  
ilişkin ilan edilen fiyat tarifelerinde belirtilen fiyatları kullanması halinde, sadece ilan/davet  
ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması  
yeterlidir. (Örnek: Orman Genel Müdürlüğüne bağlı işletmeler tarafından satılan ürünlere  
ilişkin ilan edilmiş fiyatlar vb.)  
45.1.13.4.1. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulanmal ve  
hizmetlere ilişkin fiyat tekliflerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi  
arasında (ihale tarihi hariç) düzenlenmiş fiyat teklifini sunması yeterlidir. (Örnek:  
Karayolları Genel Müdürlüğü, İl Özel İdareleri, Belediyeler vb.nin sattıkları kum, çakıl,  
kırmataş vb. mallara ilişkin verdikleri fiyat teklifleri.)  
45.1.13.5 İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatı, kamu kurum ve  
kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde, sadece  
ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın  
belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir. (Örnek: EPDK tarafından il  
bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatları vb.)  
45.1.13.6. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak isteklinin kendi ürettiği,  
aldığı veya sattığı mallara ait fiyatların kullanılması durumunda, istekliyle tam tasdik  
sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından  
ilgisine göre teklife konu olan mal için düzenlenen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı  
(EK.O.7) ile açıklama yapılabilir.  
Maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen  
birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması  
ve isteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte  
kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az yarısı kadar alım yapmış olması gerekir.  
Satışlar dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen  
birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin  
altında olmaması ve malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması gerekir.  
11  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
İsteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde 4734 sayılı Kanun  
kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece  
kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı sunmasına gerek  
bulunmayıp, sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter,(Ek  
ibare: 12/06/2015-29384 R.G./3. md.) SM, YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı  
suretleri ile de belgelendirme yapılabilecektir.  
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle  
yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe  
kullanılmak suretiyle de yapılabilir.  
45.1.13.7. İstekliler tarafından yapılan açıklamada; malın ihale tarihi itibariyle  
stoklarda bulunduğunun belirtilmesi durumunda, stokta bulunan mala ilişkin “stok tespit  
tutanağı”nın (Ek-O.8) sunulması zorunludur. Stok tespit tutanağında ilgili malın ağırlıklı  
ortalama birim maliyeti gösterilecektir. İsteklilerce teklif edilen tutara ilişkin birim fiyatlar,  
stok tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olamaz. Ayrıca stoklarda  
olduğu belirtilen söz konusu malın miktarının, ihale konusu işte kullanılacağı belirtilen  
miktardan az olması halinde eksik kalan miktar için bu Tebliğdeki diğer açıklama  
yöntemlerine uygun olarak açıklama yapılması gereklidir.  
45.1.13.8. İsteklinin ortağı olduğu tüzel kişiye ait işletmeden mal çekmesi veya satın  
alması durumunda söz konusu malın emsal bedeli ile değerlenmesi gereklidir. Emsal  
bedelinin tespitinde Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri esas alınır. Bu durumda, Vergi  
Usul Kanununa göre hesaplanan emsal bedeli gösteren ve istekliyle tam tasdik sözleşmesi  
yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından  
hazırlanarak imzalanan ve kaşelenen beyanın verilmesi yeterlidir.  
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle  
yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe  
kullanılmak suretiyle de yapılabilir.  
45.1.13.9. İstekliler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamındaki mallara  
ilişkin olarak stok tespit tutanağı veya üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi yerine sadece alış  
faturası ile açıklamada bulunulması geçerli bir açıklama olarak kabul edilmeyecektir.  
45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın  
ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki  
bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler  
veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.  
45.1.13.11. Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir  
önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya  
bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci  
maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan  
ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde  
ise ihale tarihi esas alınır.  
Örneğin; 11.1.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi  
beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2013”, 15.7.2014 tarihinde açık ihale usulü ile  
yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2014” tür.  
12  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
45.1.13.12. (Mülga madde: 07/06/2014-29023 R.G./ 36. md.)  
45.1.13.13. İşletme hesabına göre defter tutuluyor olması durumunda; yukarıda  
belirtilen tutanaklar, işletme hesabı defteri ve işletme hesap özeti kayıtlarına göre  
düzenlenecektir.  
45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 - 45.1.13) maddelerine  
uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan  
veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek  
suretiyle reddedilecektir.  
45.1.15. (Mülga madde: 07/06/2014-29023 R.G./ 37. md.)  
45.1.16. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak istenen sürede açıklama yapmasına  
rağmen teklifi reddedilen isteklilerin açıklamalarının yeterli görülmeme nedenlerinin, sadece  
ilgili madde numaralarına atıf yapılmakla yetinilmeyerek hangi düzenlemeye aykırılık  
bulunduğu da belirtilmek suretiyle kesinleşen ihale kararının bildirilmesi zorunludur.  
45.1.17. İhale süreci devam ederken çeşitli nedenlerle teklif geçerlik süresinin bitmesi  
ve 4734 sayılı Kanunun 32 nci maddesi uyarınca teklif geçerlik sürelerinin uzatılması  
yönündeki idare talebini kabul etmeyen isteklilerin bulunması durumunda; yeniden bir sınır  
değer tespit edilmeyecek ve idarece aşırı düşük teklif sorgulaması, tespit edilen ilk sınır değer  
dikkate alınarak gerçekleştirilecektir. Ancak; gerek idarece gerek Kurum veya mahkemeler  
tarafından alınan kararlar çerçevesinde, ihale tarihi itibari ile geçerli olan teklif sayısında  
değişiklik olması halinde aşırı düşük teklif sınır değerinin geçerli teklifler dikkate alınarak  
yeniden belirlenmesi gerekmektedir...” açıklaması yer almaktadır.  
Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen ihaleye 8  
isteklinin teklif verdiği, ihale komisyonunca 8 teklifin geçerli olduğu tespit edilerek  
hesaplanan 11.897.018,93 TL sınır değerin altında geçerli teklif sahibi 2 istekliden aşırı düşük  
teklif açıklaması istenildiği, 1 isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı  
gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, ihalenin idarece aşırı düşük teklif açıklaması  
mevzuata uygun görülen Kayahan Mühendislik Müşavirlik İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.  
üzerine bırakıldığı tespit edilmiştir.  
İdarenin aşırı düşük teklif açıklama talebini içeren 24.11.2016 tarihli 1468/18389  
sayılı yazısında “4734 sayılı Kamu İhale Kanunu' nun 19. maddesine göre (Açık İhale Usulü)  
27.10.2015 tarih ve saat 14:00' da ihalesi yapılan “Tenzile Erdoğan İmam Hatip Lisesi ve  
Pansiyon Yapım İşi” ihalesine teklif vermiş bulunmaktasınız.  
Söz konusu ihaleye vermiş olduğunuz teklifiniz ihale komisyonunca aşın düşük  
bulunduğundan ihale konusu işi belgelere dayalı olarak nasıl yapacağınızı ekteki iş  
kalemleri/gruplan listesi ve analizlere göre Kamu İhale Genel Tebliği' nin 45. maddesi  
doğrultusunda yazının tebliğini izleyen 10 (On) iş günü içerisinde idaremize ulaştırmanız  
gerekmektedir;  
Bilgilerinizi ve gereğim rica ederim.” denilerek teklifi aşırı düşük olarak belirlenen  
istekliden açıklama istediği, yazı ekinde gönderilen belgeler incelendiğinde;  
Açıklama istenilen iş kalemleri listesi (67 kalem inşaat, 30 Kalem tesisat)  
Analiz formatının yer aldığı görülmüştür.  
Vit Varol İnşaat Tic. Ltd. Şti. tarafından 24.11.2016 tarihli aşırı düşük teklif  
sorgulama yazısı sonrasında idareye 08.12.2015 tarihli yazı ile aşırı düşük teklif sorgulama  
13  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
yazısı ekinde verilen açıklama istenilen iş kalemlerinin, açıklama istenilecek ve açıklama  
istenilmeyecek analiz girdilerine (malzeme, makine ve teçhizat, işçilik vb.) yer verilmediği bu  
analiz girdilerinin verilmesi istenilmiştir.  
İdarenin aşırı düşük teklif açıklama talebini içeren 10.12.2015 tarihli ikinci yazısında  
“4734 sayılı Kamu İhale Kanunu' nun 19. maddesine göre (Açık İhale Usulü) 27.10.2015  
tarih ve saat 14:00' da ihalesi yapılan "Tenzile Erdoğan İmam Hatip Lisesi ve Pansiyon  
Yapım İşi" ihalesine teklif vermiş bulunmaktasınız.  
Söz konusu işle ilgili açıklama istenilen iş kalemlerini oluşturan ve açıklama  
istenilecek ve/veya açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin (malzeme, makine, teçhizat ve  
işçilik v.b) tarafınıza bildirilmektedir. 24.11.2015 tarih ve 1468 sayılı yazı ile tarafınıza Sıralı  
İş Kalemleri/Gruplan Listesi (5 Sayfa) ve Analiz Formatı (1 Sayfa) tarafınıza gönderilmiştir.  
Söz konusu ihaleye vermiş olduğunuz teklifiniz ihale komisyonunca aşın düşük  
bulunduğundan ihale konusu işi belgelere dayalı olarak nasıl yapacağınızı ekteki açıklama  
istenilen iş analiz girdileri listesi, analiz formatı, sıralı analiz girdileri listesi ve açıklama  
istenmeyen analiz girdileri listelerine ve tarafınıza 24.11.2015 tarih ve 1467/18388 sayılı yazı  
ile gönderilen eklere göre Kamu İhale Genel Tebliği' nin 45. maddesi doğrultusunda  
25.12.2015 tarihi mesai bitimine kadar idaremize ulaştırmanız gerekmektedir.  
Bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.” denilerek teklifi aşırı düşük olarak belirlenen  
istekliden açıklama istediği, yazı ekinde gönderilen belgeler incelendiğinde;  
Açıklama istenilen iş analiz girdileri listesi (123 Kalem)  
Sıralı analiz girdileri listesi (161 Kalem)  
Açıklama istenmeyen analiz girdileri listesi (38 Kalem)  
Analiz formatının yer aldığı görülmüştür.  
İnceleme konusu ihaleye ilişkin olarak idarece bir örneği Kuruma gönderilen ihale  
işlem dosyasında yer alan mevcut bilgi ve belgeler üzerinden yapılan inceleme neticesinde,  
Kayahan Mühendislik Müşavirlik İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklaması  
kapsamında, açıklama istenilen 67 kalem inşaat pozunun 41 kalemini, 30 kalem tesisat  
pozunun 21 kalemini Kamu Kurum ve Kuruluşlarının birim fiyatlarıyla açıkladığı buna ilişkin  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.5’nci maddesinde belirtildiği şekilde liste halinde  
açıklama sunulduğu görülmüştür.  
Anılan istekli tarafından yukarıda anılan listede yer verilmeyen iş kalemleri için ise  
Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca hazırlanan iş kalemlerinin analizi içerisinde yer alan işçilik  
birim fiyatlarını, saatlik asgari ücret olarak değiştirerek veya analizlere ilişkin fiyat teklifi  
almak suretiyle birim fiyatları değiştirerek, birim fiyat analizi düzenlediği, bu birim fiyat  
analizlerinin de Kamu Kurum ve Kuruluşlarının birim fiyat analizleriyle uyumlu olduğu  
anlaşılmıştır.  
Kayahan Mühendislik Müşavirlik İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.nin birim fiyat analizi  
düzenlemek suretiyle açıkladığı iş kalemlerine ilişkin, Kamu Kurum ve Kuruluşlarının birim  
fiyatları incelendiğinde bu iş kalemlerinden 21.210, 27.525/A2, 27.538/MK, Y.18.461/002,  
Y.18.461/003, Y.19.055/053, Y.19.056/003, Y.19.057/003, Y.23.014, Y.23.015,  
Y.26.006/405, Y.26.008/308A, Y.26.017/022 iş kalemlerinin birim fiyatlarına inşaat  
yerindeki yükleme, yatay ve düşey taşıma, boşatmanın dahil olduğu, Y.16.050/03,  
14  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
Y.16.050/05, Y.16.050/06 iş kalemlerinin birim fiyatına ise beton naklinin dahil olduğu  
görülmüştür.  
Ayrıca istekli tarafından 27.525/A2, Y.23.014, Y.23.015, Y.26.017/022 iş kalemlerine  
nakliye giderinin dahil edildiği, 21.210, Y.16.050/03,  
Y.16.050/05, Y.16.050/06,  
Y.18.461/002, Y.18.461/003, Y.19.055/053, Y.19.056/003, Y.19.057/003, Y.23.014,  
Y.23.015, Y.26.006/405, Y.26.008/308A, Y.26.017/022, 261-151, 261-152 pozlarının  
analizlerinin açıklanmasında ise fiyat tekliflerinden yararlandığı, ilgili fiyat tekliflerine ise  
nakliyenin dahil olduğu görülmüş olup ilgili isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasında  
nakliye giderine yer verdiği anlaşılmıştır.  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.4’üncü maddesinde, özel iş kalemi ve paçal iş  
kalemi analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı  
kapsamında istekli olabileceklere verilmesinin gerektiği ancak idarece niteliği gereği analiz  
formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz  
sunmalarına gerek olmadığı, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamaların 45.1.13 maddesi  
uyarınca yapılabileceği belirtilmiştir. 23.02.2016 tarih ve 458 sayılı yazı ile idareye “Özel  
pozlar için analiz düzenlenerek teklifi aşırı düşük olarak belirlenen isteklilere gönderilip  
gönderilmediği, analiz düzenlenmedi ise, düzenlenmeme sebepleri” sorulmuş idare tarafında  
24.02.2016 tarih ve E.1370 sayılı yazılı ile verilen cevapta, A27.560/8, AMSB.852/1,  
AMSB.661 pozlarına ilişkin açıklama istenilecek analiz girdileri içerisinde detaylı analizlerin  
gösterildiği, Özel 4 Özel 5, Özel 15 pozlarının piyasa araştırmasına dayalı olarak fiyat teklifi  
alınmak suretiyle oluşturulduğu, fiyat teklifi alınan firmaların, pozlara ilişkin anahtar teslim  
fiyat olarak teklif sunması nedeniyle analiz düzenlenemediği, tesisat özel pozları için ise  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.7’nci maddesi uyarınca isteklilerin verdiği fiyat  
tekliflerinin analiz olarak kabul edildiği belirtilmiştir.  
Aşırı düşük teklif açıklamasında bulunan Kayahan Mühendislik Müşavirlik İnşaat San.  
ve Tic. Ltd. Şti.nin özel pozlar için aldığı fiyat teklifinde malzeme ve işçilik fiyatlarının  
bulunduğu ve fiyat teklifine nakliye giderinin de dahil olduğu, ayrıca alınan fiyat tekliflerinin  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’nci maddesinde belirtilen şartları sağladığı  
görülmüştür.  
Diğer yandan idarenin yaklaşık maliyetteki metrajları ve ekonomik açıdan en avantajlı  
teklif sahibi isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunduğu hesap cetvelindeki  
metrajlar incelendiğinde, toplam 97 kalem inşaat ve tesisat iş kalemlerinden 15.140/4  
Makine İle Tuvenan Kum Çakıl Temin Edilerek, Makine İle Serme, Sulama, Sıkıştırma  
Yapılması” iş kaleminin miktarının idarenin miktarıyla arasındaki metraj farkının %10’dan  
fazla olduğu, anılan pozun yaklaşık maliyetteki miktarının 31.605,00 m3, isteklinin miktarının  
ise 4.852,50 m3 olduğu görülmüş olup, aradaki metraj farkının %84,65 oranında olduğu  
anlaşıldığından Kayahan Mühendislik Müşavirlik İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük  
teklif açıklamasının uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.  
Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle  
giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, Kayahan Mühendislik Müşavirlik İnşaat  
San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin  
mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.  
15  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ  
edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare  
Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,  
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici  
işlem belirlenmesine,  
Oyçokluğu ile karar verildi.  
Mahmut GÜRSES  
Başkan  
Kazım ÖZKAN  
II. Başkan  
Ahmet ÖZBAKIR  
Kurul Üyesi  
Mehmet Zeki ADLI  
Kurul Üyesi  
Hasan KOCAGÖZ  
Kurul Üyesi  
Hamdi GÜLEÇ  
Kurul Üyesi  
Dr. Mehmet AKSOY  
Kurul Üyesi  
16  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
KARŞI OY  
İnceleme konusu ihalede,  
Başvuru sahibinin itirazen şikayet dilekçesinde yer alan iddialarının incelenmesi  
neticesinde, Kurul çoğunluğunca, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif  
açıklaması kapsamında sunduğu metrajlar ile idarenin belirlemiş olduğu metrajlar arasında  
%10’u aşan oranda metraj farklılıkları bulunduğu gerekçesine dayanılarak teklifinin  
değerlendirme dışı bırakılması gerektiğine ilişkin “düzeltici işlem belirlenmesine” karar  
verilmiştir.  
Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan yapım işi ihalelerinde isteklilerden  
açıklamada bulunulmaları istenilen her bir iş kaleminin veya grubunun gerek yaklaşık maliyet  
içerisindeki ağırlığı, gerekse isteklilerin teklif bedeli içerisindeki ağırlığı birbirinden farklılık  
göstermektedir.  
İstekliler tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarında teklif bedelini oluşturan  
imalat miktarlarının bazı iş kalemlerinde idarece yaklaşık maliyetin bulunmasında kullanılan  
imalat miktarlarından fazla hesaplanması, bazı iş kalemlerinde eşit hesaplanması diğerlerinde  
ise eksik hesaplanması olağan bir durumdur.  
Aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulan bir istekli tarafından açıklama istenilen  
bir iş kaleminin miktarının düşük hesaplanmasının isteklinin teklif bedelinin düşük  
hesaplanmasına yol açacağı ne kadar açıksa, açıklama istenilen başka bir iş kaleminin  
miktarının fazla hesaplanmasının da teklif bedelinin yüksek hesaplanmasına yol açacağı o  
kadar açıktır.  
Dolayısıyla aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olup olmadığına ilişkin kararın,  
isteklilerce hesaplanan miktarlar ile idarece hesaplanan miktarlar arasındaki farkın oranına  
bakılarak değil, açıklama istenilen tüm iş kalemlerine ilişkin miktar farklılıklarının toplam  
teklif bedeli üzerindeki etkisi dikkate alınarak, miktar farklılıkları nedeniyle teklif bedelinin  
makul sayılamayacak ölçüde düşük hesaplanıp hesaplanmadığına bakılarak verilmesi  
gerekmektedir.  
Yapım işleri ihalelerinde isteklilerce yapılan aşırı düşük teklif açıklamalarının Kamu  
İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesindeki açıklamalar uyarınca değerlendirilmesi  
gerekmekte olup, idarece açıklama istenen iş kalemlerinden herhangi birine ilişkin makul  
farklılığın oranının ne olduğuna ve böyle bir değerlendirmenin işin bütünü dikkate alınmadan  
yapılmasına ilişkin bir düzenleme bulunmadığından, miktar farklılıkları nedeniyle isteklinin  
işin bütününe vermiş olduğu fiyat teklifinde toplamda maliyet avantajı elde edip etmediği ve  
bu maliyet avantajının isteklinin teklifinin aşırı düşük olmasına neden olacak ölçüde olup  
olmadığına bakılarak karar verilmesinin hakkaniyete daha uygun olacağı açıktır.  
Bu çerçevede, açıklama istenilen 97 kalem inşaat ve tesisat iş kalemlerine ilişkin  
olarak aşırı düşük açıklaması uygun bulunarak ihale üzerinde bırakılan Kayahan Mühendislik  
Müşavirlik İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan metrajlara ilişkin yapılan  
değerlendirmede;  
17  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2016/019  
: 35  
: 16.03.2016  
: 2016/UY.III-792  
Anılan isteklinin, 1 iş kaleminde (15.140/4 poz numaralı) sunmuş olduğu metraj  
hesaplarının idarenin metraj hesabından %10’u aşan oranda eksik olduğu, 4 iş kaleminde  
isteklinin sunmuş olduğu metraj hesaplarının idarenin metraj hesabından %10’u aşan oranda  
fazla olduğu, geriye kalan 92 iş kaleminde idarenin belirlediği metrajlar ile isteklinin  
belirlemiş olduğu metrajlar arasında % 10’u aşmayan oranlarda farklılıklar olduğu, ancak,  
isteklinin söz konusu 97 iş kalemine ilişkin teklif ettiği fiyatlarla çarpımı sonucunda ise  
isteklinin bu iş kalemleri bazında miktar farklılığının/fazlalığının bütünlüğü yönünden avantaj  
sağlamadığı, aksine, isteklinin metrajı ile idarenin metrajı arasındaki farklar ile isteklinin bu iş  
kalemlerine yönelik birim fiyatları çarpıldığında, isteklinin lehine toplam 644.199,71 TL  
tutarında bir farkın ortaya çıktığı, diğer bir anlatımla, istekli tarafından idarenin öngördüğü  
metrajlar esas alınarak teklif verildiği takdirde, anahtar teslimi götürü bedel teklif bedelinin  
644.199,71 TL daha düşük olacağı, metraj değerlendirmesi sonucunda isteklinin lehine çıkan  
bu farkın isteklinin teklif tutarına eklenmesi halinde 11.759.199,71 TL’ye ulaşıldığı, metraj  
farkından oluşan maliyet farkının isteklinin toplam teklif bedelinin % 5,80’ine tekabül ettiği  
bu durumun, isteklilerin geçerli teklifler arasındaki teklif sıralaması ile sonucu değiştirmediği  
değerlendirildiğinden, açıklama istenen iş kalemleri açısından ihale üzerinde bırakılan  
isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının kabul edilmemesinin uygun olmadığı  
değerlendirilmiştir.  
Açıklanan nedenlerle, uyuşmazlığa konu ihalede, “itirazen şikayet başvurusunun  
reddine” karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncemizle, Kurul çoğunluğunca verilen  
karara katılmıyoruz.  
Mahmut GÜRSES  
BAŞKAN  
Mehmet Zeki ADLI  
Hamdi GÜLEÇ  
Kurul Üyesi  
Kurul Üyesi  
18