Ana Sayfa
/
Kararlar
/
Karayolları 4. Bölge Müdürlüğü
/
2017/538688-(Ankara-İstanbul) Ayr-Güvem-Çerkeş Yolu Km:0+000-3+000 ve Km:6+600-45+919,18 Arası Toprak Tesviye, Sanat Yapıları, Üstyapı, Bsk ve Köprü İşleri Yapım İşi
Bilgi
İKN
2017/538688
Başvuru Sahibi
Nil Yapı Malzemeleri ve İnşaat Tic. A. Ş.- Özyapıcılar İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı
İdare
Karayolları 4. Bölge Müdürlüğü
İşin Adı
(Ankara-İstanbul) Ayr-Güvem-Çerkeş Yolu Km:0+000-3+000 ve Km:6+600-45+919,18 Arası Toprak Tesviye, Sanat Yapıları, Üstyapı, Bsk ve Köprü İşleri Yapım İşi
BAŞVURU SAHİBİ:
Nil Yapı Malzemeleri ve İnşaat Tic. A. Ş.- Özyapıcılar İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Karayolları 4. Bölge Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2017/538688 İhale Kayıt Numaralı “(Ankara-İstanbul) Ayr-Güvem-Çerkeş Yolu Km:0+000-3+000
ve Km:6+600-45+919,18 Arası Toprak Tesviye, Sanat Yapıları, Üstyapı, Bsk ve Köprü İşleri Yapım
İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Karayolları 4. Bölge Müdürlüğü tarafından 28.11.2017 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen
“(Ankara-İstanbul) Ayr-Güvem-Çerkeş Yolu Km:0+000-3+000 ve Km:6+600-45+919,18 Arası
Toprak Tesviye, Sanat Yapıları, Üstyapı, Bsk ve Köprü İşleri Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Nil
Yapı Malzemeleri ve İnşaat Tic. A. Ş.- Özyapıcılar İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının
02.04.2018 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 11.04.2018 tarihli yazısı ile reddi
üzerine, başvuru sahibince 24.04.2018 tarih ve 24790 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 24.04.2018
tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2018/692 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme
neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, aşırı düşük teklif açıklamalarının,
U1 poz numaralı iş kaleminin 07.005/K(U1-PN) numaralı alt analizinde taşıma mesafesinin
300 m, 07.006/K-2(U1-PYN) numaralı alt analizinde 14 km olarak belirlendiği ancak taşıma
mesafeleri ile ilgili olarak herhangi bir bilgi veya belge sunulmadığı,
U2 poz numaralı iş kaleminin 07.006/K-2(U2-BSKN) numaralı alt analizinde taşıma
mesafesinin (aşınma-binder) 14 km olarak belirlendiği ancak taşıma mesafeleri ile ilgili olarak
herhangi bir bilgi veya belge sunulmadığı,
S6 poz numaralı iş kaleminin 07.006/K-1(S6) numaralı alt analizinde taşıma mesafesinin 14
km olarak belirlendiği ancak taşıma mesafesi ile ilgili olarak herhangi bir bilgi veya belge
sunulmadığı,
T1 poz numaralı iş kaleminin 07.004/K numaralı alt analizinde taşıma mesafesinin 2800 m
olarak belirlendiği ancak taşıma mesafesi ile ilgili olarak herhangi bir bilgi veya belge sunulmadığı,
T2 poz numaralı iş kaleminin 07.005/K-1(T2) numaralı alt analizinde taşıma mesafesinin
4500 m olarak belirlendiği ancak taşıma mesafesi ile ilgili olarak herhangi bir bilgi veya belge
sunulmadığı,
Açıklama kapsamında verilen teklif birim fiyat listesinin 10’uncu sırasında bulunan 07.006/K
Pmt’nin nakli M=16,3 km F=KX )0,0007 X M +0,01) X A) numaralı analiz girdisinde birim fiyatın
5,25 TL olarak belirlendiği ancak bu pozun kullanılmadığı gerekçeleriyle uygun bulunmadığı,
Oysa aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında, idarece açıklanması istenilen tüm nakliye
mesafelerinin idare tarafından oluşturulan yaklaşık maliyete esas taşıma mesafeleri ile uyumlu
olduğu ve analiz formatında belirtilen formüllere göre açıklama yapıldığı, ayrıca U1 poz numaralı iş
kaleminin alt analiz girdisi olan 07.0006/K Pmt’nin yola nakli girdisi için sunulan analizde idare
tarafından verilen analiz formatındaki formülün kullanıldığı ve idarenin yaklaşık maliyeti ile uyumlu
olarak taşıma mesafesi 14 km şeklinde belirlenerek açıklama sunulduğu, dolayısıyla idare tarafından
yukarıda belirtilen gerekçelerle aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun bulunmamasının mevzuata
aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit
edilmiştir.
Başvuruya konu ihalenin Karayolları 4. Bölge Müdürlüğüne ait “(Ankara-İstanbul) Ayr-Güvem-
Çerkeş Yolu Km:0+000-3+000 ve Km:6+600-45+919,18 Arası Toprak Tesviye, Sanat Yapıları,
Üstyapı, Bsk ve Köprü İşleri Yapım İşi” ihalesi olduğu, 105 doküman satın alınan ihaleye 48
isteklinin katıldığı, idarece sınır değerin 116.406.911,85 TL olarak belirlendiği ve sınır değerin
altında teklif veren 14 geçerli teklif sahibi istekliden aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, 11
isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması sunmadığı, başvuru sahibi Nil Yapı Malzemeleri ve İnşaat Tic.
A. Ş.- Özyapıcılar İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasının idarece
uygun bulunmadığı, bunun üzerine idarece fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak yapılan değerlendirme
sonucu ihalenin En-Ez İnşaat San. ve Tic. A. Ş. üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde “Mal
veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması
yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla
birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez,
isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” hükmü yer
almaktadır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde
“İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği
yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce,
belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili
ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin
yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir.
Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan
isteklilerin teklifleri reddedilir.
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı
düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi
amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen
açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen
eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında
olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler
yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan
düzenlemeleri esas alır.” hükmüne,
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler”
başlıklı 60’ıncı maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum
tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve
dokümanında belirtilmek kaydıyla, üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı fıkralardaki koşullar
çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.
a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir
ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit
edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;
1) Yapım yönteminin ekonomik olması,
2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı
koşullar,
3) Teklif edilen işin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir.
Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan
isteklilerin teklifleri reddedilir.
b) İhale, aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmaksızın sonuçlandırılır.
c) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama
istenmeksizin reddedilir…” hükmüne,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci
maddesinde “….45.1.1.5. Bu madde kapsamında sınır değer hesaplanmasında, 4734 sayılı Kanunun
36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan
isteklilerin teklifleri “geçerli teklif” olarak dikkate alınacaktır.45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif
sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin
ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere
beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir.
45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş
kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş
kalemleri/grupları belirlenir.
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına
kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden
olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir.
Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.
45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına
ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar
ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit
edilecektir.
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve
genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama
yapılması istenilmeyecektir.
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle
sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel
gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif
toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin
tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer
alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının
% 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde
olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi,
açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden
(45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda,
(45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde
(45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini
oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.
…
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir.
Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit
edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece
aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu
tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak
yapacakları açıklama kapsamında;
…
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak
ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu
edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
…
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre
analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat
yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin
belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
…
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de
tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda,
yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği
gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir.
Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları
için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri
(özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal
iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz
formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerekmektedir. Ancak
idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları
kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13
maddesi uyarınca yapılabilir.
45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış
cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş
kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat
poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları
durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve
kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi
belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi
kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi
belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları
kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri
zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş
kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek
bulunmamaktadır.
…
İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli
tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.
45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından
belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek
suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde
belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.
…
45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan
işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.
…
45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen
bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada,
sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden
bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,
b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat
tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari
fiyatlar,
d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,
e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,
f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları
açıklamaları kapsamında sunacaklardır.
Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün
olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili
mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler
kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük
giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat
mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya
monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu
iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif
kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden
alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir.
45.1.13.1.Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması
durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya
beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal
veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6)
düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu
tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya
Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.
Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin
mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı
ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu
hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin
(Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki
birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...)
tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında
olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek
suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim
fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında
olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından
“Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca
düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı
ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak
imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden
alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği
gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de
yapılabilir.
....
45.1.16. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak istenen sürede açıklama yapmasına rağmen teklifi
reddedilen isteklilerin açıklamalarının yeterli görülmeme nedenlerinin, sadece ilgili madde
numaralarına atıf yapılmakla yetinilmeyerek hangi düzenlemeye aykırılık bulunduğu da belirtilmek
suretiyle kesinleşen ihale kararının bildirilmesi zorunludur…” açıklamasına yer verilmiştir.
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale
konusu işin
a) Adı:(Ankara-İstanbul) Ayr-Güvem-Çerkeş Yolu Km:0+000-3+000 Ve Km:6+600-
45+919,18 Arası Toprak Tesviye, Sanat Yapıları, Üstyapı, Bsk Ve Köprü İşleri Yapım İşi
b) Yatırım proje no'su/kodu:1964E042100- 2017E040150
c) Miktarı (fiziki) ve türü: Km:0+000-3+000 Ve Km:6+600-45+919,18 Arası Toprak Tesviye,
Sanat Yapıları, Üstyapı, Bsk Ve Köprü İşleri (Birim Fiyat Teklif Cetvelindeki Miktarlarda)
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
ç) Yapılacağı yer:(Ankara-İstanbul) Ayr.-Güvem-Çerkeş Yolu Km:0+000-3+000 Ve
Km:6+600-45+919,18 Arası ” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen
teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre
açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı
düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre
teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale
komisyonu;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı
koşullar,
c) Teklif edilen işin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir.
Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan
isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak
belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması durumunda kesin
teminat 40.2 maddesinde yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar üzerinden alınır. ” düzenlemesi,
Sözleşme Tasarısı’nın “Ocakların temini” başlıklı 33.1’inci maddesinde “Bu işte malzeme
ocakları yükleniciler tarafından temin edilecektir. Ancak yüklenicinin talebi halinde idareye ait
uygun olan malzeme ocakları kullandırabilir. Malzeme ocaklarının temin edilmesinden dolayı teklif
fiyatlarında bir değişiklik yapılmayacaktır…” düzenlemesi yer almaktadır.
İdarece sınır değerin altında teklif veren isteklilere 23.02.2018 tarihinde EKAP üzerinden
gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı incelendiğinde;
K16 poz numaralı, “İnşaat bünyesine giren nervürlü çelik zati bedeli, yüklenmesi, taşınması,
boşaltılması, istifi ve işçiliği (Köprülerde) (her çapta) (herşey dahil)”,
S2 poz numaralı, “Her türlü inşaat temellerinde (köprüler hariç) kuruda veya suda her dozda
demirsiz beton yapılması (herşey dahil) (min C16/20) (Beton tesisi ile)” ,
S4 poz numaralı, “Her türlü kuruda veya suda her dozda demirli beton yapılması (betonarme
duvar ve menfez) (herşey dahil)( min C 30/37) ( Hazır beton harcı ile) ”,
S5 poz numaralı, “İnşaat bünyesine giren nervürlü çelik zati bedeli, yüklenmesi, taşınması,
boşaltılması, istifi ve işçiliği (her çapta) (herşey dahil)”,
S6 poz numaralı, “Ocak taşı ile moloz taş inşaat (Hazır beton harcı ile) (Gömme oluklu derz
ile herşey dahil)”,
T1 poz numaralı, “Her cins ve klastaki zeminde yarma ve yan ariyet kazısı yapılması, nakli
ve kullanılması (sulama ve sıkıştırma dahil) (depo yerleri yükleniciye ait) (herşey dahil)”,
T2 poz numaralı, “Her cins ve klastaki zeminde ariyet ocağı (seçme malzeme dahil) kazısı
yapılması, nakli ve kullanılması (sulama ve sıkıştırma dahil) (herşey dahil)”,
U1 poz numaralı, “Ocak taşından konkasörle kırılmış ve elenmiş malzemeyle plentmiks
alttemel ve plentmiks temel yapılması ve nakli (Su temini ve nakli dahil) (herşey dahil)”,
U2 poz numaralı, “15 cm sıkışmış kalınlıkta ,kırılmış ve elenmiş ocak taşı ile astarsız temel
üzerine üst yüzey alanı 1 m2 Bitümlü Sıcak Karışım, [ 10 cm Asfalt betonu Binder Tabakası ve 5
cm Asfalt betonu Aşınma Tabakası (Kırılmış ve elenmiş ocak taşı ile ( Tip-1)] Yapılması (idare malı
bitüm ile ) (nakliyeler dahil ) (hersey dahil )” iş kalemlerinin açıklama istenilecek iş kalemleri olarak
belirlendiği, ayrıca ilgili iş kalemlerine ait analiz formatlarında da açıklama istenilecek ve açıklama
istenilmeyecek analiz girdilerinin belirtildiği tespit edilmiştir.
23.03.2018 tarihli ihale komisyonu kararından idare tarafından başvuru sahibi istekliye ait
aşırı düşük teklif açıklamasının,
U1 poz numaralı iş kaleminin 07.005/K(U1-PN) numaralı alt analizinde taşıma mesafesinin
istekli tarafından 300 m, 07.006/K-2(U1-PYN) alt analizinde 14.000 m olarak belirlendiği, idarece
yaklaşık maliyet analizinde anılan mesafelerin ise sırasıyla 300 m ve 12.500 m olduğu, ancak
açıklama kapsamında taşıma mesafeleri ile ilgili olarak herhangi bir bilgi veya belge sunulmadığı,
U2 poz numaralı iş kaleminin 07.006/K-2(U2-BSKN) numaralı alt analizinde taşıma
mesafesinin (aşınma-binder) istekli tarafından 14.000 m olarak belirlendiği, idarece yaklaşık maliyet
analizinde anılan mesafenin ise 12.500 m olduğu, ancak açıklama kapsamında taşıma mesafesi ile
ilgili olarak herhangi bir bilgi veya belge sunulmadığı,
S6 poz numaralı iş kaleminin 07.006/K-1(S6) numaralı alt analizinde taşıma mesafesinin
istekli tarafından 14.000 m olarak belirlendiği, idarece yaklaşık maliyet analizinde anılan mesafenin
ise 12.500 m olduğu, ancak açıklama kapsamında taşıma mesafesi ile ilgili olarak herhangi bir bilgi
veya belge sunulmadığı,
T1 poz numaralı iş kaleminin 07.004/K numaralı alt analizinde taşıma mesafesinin istekli
tarafından 2.800 m olarak belirlendiği, idarece yaklaşık maliyet analizinde anılan mesafenin ise
2.500 m olduğu, ancak açıklama kapsamında taşıma mesafesi ile ilgili olarak herhangi bir bilgi veya
belge sunulmadığı,
T2 poz numaralı iş kaleminin 07.005/K-1(T2) numaralı alt analizinde taşıma mesafesinin
istekli tarafından ise 4.500 m olarak belirlendiği, idarece yaklaşık maliyet analizinde anılan
mesafenin ise 4.500 m olduğu, ancak açıklama kapsamında taşıma mesafesi ile ilgili olarak herhangi
bir bilgi veya belge sunulmadığı,
Açıklama kapsamında verilen teklif birim fiyat listesinin 10’uncu sırasında bulunan 07.006/K
Pmt’nin nakli M=16,3 km F=KX ) /0,0007 X M +0,01) X A) numaralı analiz girdisinde birim fiyatın
5,25 TL olarak belirlendiği ancak bu pozun kullanılmadığı, gerekçeleriyle uygun bulunmadığı
anlaşılmıştır.
İdarenin, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında U1 poz numaralı iş kaleminin 07.006/K-
2(U1-PYN) analiz girdisinde birim fiyatın 5,25 TL olarak belirlendiği ancak bu pozun
kullanılmadığı yönündeki uygun bulmama gerekçesine ilişkin olarak yapılan incelemede, anılan
istekli tarafından açıklama kapsamında idarece verilen analiz formatının kullanıldığı ve U1 poz
numaralı iş kaleminin 07.006/K-2(U1-PYN) numaralı analiz girdisi için ihale komisyon kararında
belirtilenin aksine 5,25 TL değil 4,85 TL teklif edildiği tespit edilmiş olup, anılan istekliye ait aşırı
düşük teklif açıklamasının bu gerekçe ile reddedilmesi yerinde bulunmamıştır.
Başvuru sahibi isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde, yukarıda yer verilen
analiz girdilerine ilişkin olarak analiz formatlarında belirtilen nakliye formüllerinin kullanıldığı, bu
kapsamda isteklinin ilgili analiz girdilerinde belirtilen nakliye mesafelerinin idarenin yaklaşık
maliyete esas analizlerinde kullandığı mesafelere birebir eşit veya çok az üzerinde olduğu, ancak
nakliye formüllerinde kullanılan mesafelere ilişkin herhangi bir tevsik edici belgenin sunulmadığı
tespit edilmiştir.
Teklif fiyatları sınır değerin altında kalan ve aşırı düşük teklif sahibi olarak nitelendirilen
isteklilerin, işin aşırı düşük bir fiyatla gerçekleştirilebilmesi için seçtiği teknik çözümler ve/veya
avantajlı koşulları ve bu kapsamda dayanak aldığı verileri belgeleriyle birlikte ortaya koyması
gerekmekte olup, bu bağlamda isteklilerin kendi özgün, gerçekçi ve kabul edilebilir açıklamalarını
sunması gerekmektedir. Bu durum 4734 sayılı Kanun’un aşırı düşük tekliflere ilişkin yazılı
açıklamanın dikkate alınarak değerlendirileceğine ilişkin 38’inci maddesinin de bir gereğidir.
Bu çerçevede, önemli bileşen olarak belirlenen ve açıklama istenilen nakliye pozlarına ilişkin
formüllerde kullanılan nakliye mesafe bilgisinin dayanağının belgelendirilmesi, bir başka ifadeyle
esas alınan nakliye mesafelerinin nasıl hesaplandığının hukuken kabul edilebilir verilerle
açıklanması, yapılan aşırı düşük teklif açıklamalarının uygunluk denetimin yapılabilmesi ve seçilen
teknik çözümün/avantajlı koşulun uygulanabilirliğinin tespiti açısından gereklilik arz etmektedir.
Aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı kapsamında ihale konusu işe özgülenecek alanlara
(malzeme ocağı vb.) ilişkin açıklayıcı ve somut herhangi bir bilgi verilmediği durumda, aşırı düşük
teklif sahibi isteklinin açıklama yükümlülüğü kapsamında açıklamalarına dayanak teşkil eden
bilgi/belgeleri ve bu kapsamda esas aldıkları nakliye mesafelerini tevsik etmesi gerekmektedir. Aksi
halde aşırı düşük teklif fiyatının hukuken geçerli verilere dayanılarak açıklanamadığı sonucu ortaya
çıkacaktır.
Başvuru konusu ihaleye ilişkin Sözleşme Tasarısı’nın “Ocakların temini” başlıklı 33.1’inci
maddesinde “Bu işte malzeme ocakları yükleniciler tarafından temin edilecektir. Ancak yüklenicinin
talebi halinde idareye ait uygun olan malzeme ocakları kullandırılabilir. Malzeme ocaklarının temin
edilmesinden dolayı teklif fiyatlarında değişiklik yapılmayacaktır” düzenlemesi yer almaktadır.
Başvuru konusu ihaleye ilişkin aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı kapsamında ocak, depo
yeri vb. yerlere ilişkin somut herhangi bir açıklayıcı bilgi bulunmamaktadır. Bu nedenle de başvuru
konusu ihalede aşırı düşük teklif sahibi isteklilerin esas aldıkları nakliye mesafelerini dokümandan
tespit etmeleri mümkün olmadığından, söz konusu mesafeleri açıklamaları kapsamında tevsik
etmeleri gerekmektedir. Başka bir anlatımla, başvuru konusu ihalede idarenin yaklaşık maliyetteki
mesafelerine eşit veya idarenin yaklaşık maliyetteki mesafelerinden daha fazla nakliye mesafesi esas
alınmış olması, ihale dokümanındaki düzenlemeler göz önünde bulundurulduğunda aşırı düşük teklif
açıklamasındaki tevsik edici bilgi/belge sunma yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacaktır. Aksi
takdirde, ihale sürecinde aşırı düşük açıklaması yapması istenen isteklilere idarenin yaklaşık maliyet
tespit çalışmaları sırasında esas aldığı nakliye mesafelerinin bildirildiğini gösteren bir belge ihale
işlem dosyasında yok iken, kullandığı nakliye mesafesi idareninkine eşit veya az üstünde olan
isteklinin, Kamu İhale Genel Tebliği’nin belgelendirme yükümlülüğünü dikkate almadan, herhangi
bir belge sunmadan nakliye mesafesinin idarenin mesafesinden az olmadığından bahisle
açıklamalarının uygun olduğunu ileri sürmesi ve bu iddianın kabul edilmesi, anılan Tebliğ’in
belgelendirme yükümlülüğüne ilişkin kurallarını uygulanamaz duruma getireceği gibi, Kanun’un
5’inci maddesinde temel ilkeler arasında sayılan ve ihale sürecinin bir parçası olması sebebiyle aşırı
düşük teklif açıklama sürecinde de gözetilmesi gereken rekabet, eşit muamele, güvenirlik ve gizlilik
ilkelerinin ihlaline, zaman içerisinde de bu ihlalin giderek yaygınlaşmasına yol açacaktır. Aşırı düşük
teklif açıklamalarını belgelendirmesi gerektiğini bilen bir isteklinin, bu hususta herhangi bir gayret
göstermeden, hukuken bilgisine girmeyen ve kendisine açık olmayan bir veriyi kullanması sebebiyle
anılan Tebliğ’in tevsik etme kurallarından muaf olmasını hukuken kabul etmek mümkün değildir.
Başvuru sahibinin teklif fiyatının aşırı düşük olduğu, aşırı düşük teklif açıklamasında esas
aldığı nakliye mesafelerinin, idarenin yaklaşık maliyetinde kullandığı mesafelere birebir eşit veya
çok az üzerinde olduğu, aşırı düşük teklif açıklamasında nakliye mesafelerine yönelik tevsik edici
herhangi bir bilgi/belge sunulmadığı, idare tarafından aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı
kapsamında ihale konusu işe özgülenecek alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin açıklayıcı ve somut
herhangi bir bilgi verilmediği mevcut durumda aşırı düşük teklif sahibi isteklinin esas aldığı nakliye
mesafelerini tevsik edici bilgi/belge sunması gerektiği hususları bir arada değerlendirildiğinde,
başvuru sahibi isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının idare tarafından reddedilmesi işleminde
mevzuata aykırılık bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ
edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde
dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet
başvurusunun reddine,
Oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
İnceleme konusu ihalede;
Başvuru sahibinin itirazen şikayet dilekçesinde yer alan, aşırı düşük teklif açıklamalarının
uygun bulunmama gerekçelerinin yerinde olmadığına yönelik iddialarının incelenmesi neticesinde,
itirazen şikayet başvurusunun reddine
Kurul çoğunluğu tarafından “ ” karar verilmiştir.
Anılan kararda, başvuru konusu ihalede aşırı düşük teklif sahibi isteklilerin esas aldıkları
mesafeleri tevsik edici nitelikte açıklama sunmadıkları gerekçesiyle tekliflerinin idarece
reddedilmesi işleminin yerinde olduğu ifade edilmektedir.
Yapılan incelemede, idarece sınır değerin altında teklif veren isteklilere gönderilen analiz
formatlarında belirtilen nakliye formüllerinin kullanıldığı, bu kapsamda ilgili analiz girdilerinde
belirtilen nakliye mesafelerinin idarenin yaklaşık maliyete esas analizlerinde belirtilen mesafelere ve
hesaplanan birim fiyatlara eşit veya daha fazla olduğu ancak formüllerde kullanılan mesafelere
ilişkin herhangi bir tevsik edici belgenin sunulmadığı, ihale konusu işe ait Sözleşme Tasarısı’nın
33’üncü maddesinde malzeme ocaklarının temini ve malzeme ocaklarının işletilmesinde
yüklenicinin sorumluluklarıyla ilgili düzenlemelerin yapıldığı, bu kapsamda malzeme ocaklarının
yükleniciler tarafından temin edileceğinin belirtildiği ancak yüklenicinin talebi halinde idareye ait
uygun olan malzeme ocaklarının kullandırabileceğinin ifade edildiği görülmüştür.
Başvuru sahibi istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarında, söz konusu
nakliye analiz girdilerine ilişkin açıklamaların, idarece verilen analiz formatlarındaki formüller
kullanılarak yapıldığı, öngörülen birim fiyatların ve mesafelerin yaklaşık maliyette idarece
öngörülen birim fiyatlara ve mesafelere eşit veya daha fazla olduğu ve idarenin yaklaşık maliyete
esas teşkil eden analizinde belirlediği mesafenin işin yapılabilirliği için öngörülen mesafe olduğu
hususu birlikte değerlendirildiğinde, başvuru sahibi istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması
kapsamında, nakliye analiz girdilerine ilişkin olarak nakliye mesafelerinin belgelendirilmemesinin
esasa etkili bir durum oluşturmadığı ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna
varılmıştır.
Esas inceleme raporunun (B) bölümünde yer aldığı üzere;
Yg Yol Yapı İnşaat San. ve Tic. A. Ş.- Yüngül İnşaat San. ve Tic. A. Ş. İş ortaklığı ve Nil
Yapı Malzemeleri ve İnşaat Tic. A. Ş.- Özyapıcılar İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığına ait aşırı
düşük teklif açıklaması incelendiğinde, açıklanması istenilen iş kalemlerinde açıklama istenilecek
analiz girdileri olarak belirlenen girdilerin tevsikinde idarece sınır değerin altında teklif veren
isteklilere gönderilen analiz formatlarında belirtilen nakliye formüllerinin kullanıldığı, bu kapsamda
ilgili analiz girdilerinde belirtilen nakliye mesafelerinin idarenin yaklaşık maliyete esas analizlerinde
belirtilen mesafelere ve hesaplanan birim fiyatlara eşit veya daha fazla olduğu ancak formüllerde
kullanılan mesafelere ilişkin herhangi bir tevsik edici belgenin sunulmadığı görülmüştür.
Anılan istekliler tarafından söz konusu nakliye analiz girdilerine ilişkin açıklamalarının
idarece verilen analiz formatlarındaki formüller kullanılarak yapıldığı, öngörülen birim fiyatların ve
mesafelerin yaklaşık maliyette idarece öngörülen birim fiyatlara ve mesafelere eşit veya daha fazla
olduğu hususu ile idarenin yaklaşık maliyete esas teşkil eden analizinde belirlediği mesafenin işin
yapılabilirliği için öngörülen mesafe olduğu hususu birlikte değerlendirildiğinde başvuru sahibi
istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında, yukarıda yer verilen nakliye analiz
girdilerine ilişkin olarak nakliye mesafelerinin belgelendirilmemesinin esasa etkili bir durum
oluşturmadığı değerlendirilmiş olup somut durumda aşırı düşük teklif açıklamasının taşıma
mesafeleri ile ilgili olarak herhangi bir bilgi veya belge sunulmadığı gerekçesiyle uygun
bulunmamasının yerinde olmadığı kanaatine ulaşılmıştır.
Diğer taraftan Heltaş İnşaat Taahhüt San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük
teklif açıklamasının, nakliye mesafeleri ile ilgili olarak tevsik edici belgelerin sunulmadığı
gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmasının yerinde olmadığı değerlendirilmekle birlikte, bahsi
geçen istekli tarafından açıklama kapsamında sunulan analiz formatlarında hesaplama hatası
yapıldığı, hesaplama hatası düzeltildiğinde isteklinin analiz fiyatının, teklif fiyatının üzerinde olduğu
görülmüş olup bu gerekçe ile anılan istekliye ait teklifin değerlendirme dışı bırakılmasının yerinde
olduğu kanaatine ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, uyuşmazlığa konu ihalede, Yg Yol Yapı İnşaat San. ve Tic. A. Ş.-
Yüngül İnşaat San. ve Tic. A. Ş. İş ortaklığı ile Nil Yapı Malzemeleri ve İnşaat Tic. A. Ş.-
Özyapıcılar İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın nakliye mesafelerine yönelik açıklamaları
uygun ve geçerli olduğundan bu isteklilerin tekliflerinin değerlendirmeye alınması yönünde
“düzeltici işlem belirlenmesine”
karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncemizle, Kurul
” kararına katılmıyoruz.
itirazen şikayet başvurusunun reddi
çoğunluğunca alınan “