Ana Sayfa / Kararlar / Tarım ve Orman Bakanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı / 2019/205792-Manisa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Yeni Hizmet Binası Yapım İşi
Bilgi
İKN
2019/205792
Başvuru Sahibi
MSİ Enrji. İnş. San. ve Tic. A.Ş. - Gökalp Proj. Müş. A.Ş.
İdare
Tarım ve Orman Bakanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı
İşin Adı
Manisa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Yeni Hizmet Binası Yapım İşi
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
BAŞVURU SAHİBİ:  
MSİ Enrji. İnş. San. ve Tic. A.Ş. - Gökalp Proj. Müş. A.Ş.,  
İHALEYİ YAPAN İDARE:  
Tarım ve Orman Bakanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı,  
BAŞVURUYA KONU İHALE:  
2019/205792 İhale Kayıt Numaralı “Manisa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Yeni Hizmet  
Binası Yapım İşi” İhalesi  
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:  
Tarım ve Orman Bakanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından  
11.06.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Manisa İl Tarım ve Orman  
Müdürlüğü Yeni Hizmet Binası Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak MSİ Enrji. İnş. San. ve  
Tic. A.Ş. - Gökalp Proj. Müş. A.Ş.nin 09.08.2019 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun,  
idarenin 19.08.2019 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 27.08.2019 tarih ve  
35625 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 27.08.2019 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet  
başvurusunda bulunulmuştur.  
Başvuruya ilişkin olarak 2019/974 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan  
inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.  
KARAR:  
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.  
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,  
Başvuru sahibinin dilekçesinde özetle; ihale üzerinde bırakılan istekli, ekonomik  
açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli ve geçerli teklif sahibi Elitaş İnş. Oto. ve Oto  
Kira. Tem. İşçilik Hiz. Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu Oto. Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd.  
Şti. İş Ortaklığının teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği, şöyle ki;  
1) Demir, çimento, kum, çakıl, kireç, hasır çelik duvar elemanları vb. malzemelere  
ilişkin olarak sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarında nakliye bedeli öngörülmediği, idare  
tarafından söz konusu malzemelere ilişkin hazırlanan analizlerde nakliye girdisine,  
mesafelerine ve formüllerine de yer verilmesi gerektiği,  
2) Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan iş kalemi analizlerinde yer alan  
işçilik girdisi miktarlarının, bahse konu iş kalemleri için kamu kurum ve kuruluşlarınca  
yayımlanan analizlerde belirtilen miktarlarla uyumlu olmadığı,  
3) Esaslı işçilik maliyeti içeren Y.16.050/13 ve Y.16.050/15 poz numaralı iş  
kalemlerine ilişkin olarak söz konusu istekliler tarafından aşırı düşük teklif açıklaması  
kapsamında proforma fatura sunulmasının uygun olmadığı,  
4) Y.16.050/13, Y.16.050/15, Y.23.010, Y.23.014 ve Y.23.015 poz numaralı iş  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
kalemlerine ilişkin olarak aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan proforma  
faturaların nakliye bedeli dâhil olarak düzenlenmesinin uygun olmadığı,  
5) Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan proforma faturaların Kamu İhale  
Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkrası ile 45.1.13.11’inci  
maddesine uygun olmadığı,  
6) Mazot girdisi için aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan fiyat  
tekliflerinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.5’inci maddesine uygun olmadığı, ayrıca  
söz konusu fiyat tekliflerinde belirtilen tutarların EPDK tarafından il bazında günlük  
yayımlanan akaryakıt fiyatlarının %90’ının altında olduğu,  
7) Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan proforma faturaların ve fiyat  
tekliflerinin dayanağı olarak düzenlenen EK-O.5 ve EK-O.6 tutanaklarının incelenmesi  
durumunda söz konusu tutanaklar ile proforma fatura ve fiyat teklifleri arasında uyumsuzluk  
olduğunun görüleceği, bahse konu tutanaklardaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının yanlış  
hesaplandığı,  
8) Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan analizlerde işçilik girdisi  
miktarlarının eksik gösterildiği, işçilik ücreti hesaplaması yapılırken mesai saatlerinin ve ihale  
tarihinde yürürlükte bulunan asgari işçilik ücretinin göz önünde bulundurulmadığı,  
9) Teknik Şartname’de TSE standartlarına uygun olması gerektiği belirtilen ürünlere  
ilişkin olarak aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan fiyat tekliflerinin, tespit  
tutanaklarının ve idarelere yapılan satışları gösteren faturaların ekinde, TSE tarafından  
düzenlenen ilgili belgenin ve fiyat tekliflerinin ekinde faaliyet belgesinin sunulmadığı,  
10) Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan analizlerde yer alan özel  
pozların tamamının proforma faturalar ile açıklandığı, anılan durumun istekliler arasında  
eşitsizlik oluşturduğu,  
11) Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan analizlere dayanak teşkil eden  
bilgi ve belgelere yer verilmediği,  
12) İnşaat girdilerine ilişkin teklif edilen fiyatlara % 7 oranında yüklenici kâr ve genel  
giderinin eklenmediği,  
13) Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan analizlerde çarpma ve  
toplamaların hatalı yapıldığı, bahse konu analizlerde yer alan girdi miktarlarının eksik  
belirtildiği,  
14) Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan hesap cetvellerinde çarpma ve  
toplamaların hatalı yapıldığı ve söz konusu istekliler tarafından imalat miktarlarının eksik  
hesaplandığı,  
15) İş kalemleri/grupları için sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarında, kamu kurum  
ve kuruluşlarınca cari yıla ilişkin olarak yayımlanmış birim fiyatlar yerine 2018 yılı birim  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
fiyatlarının kullanıldığı,  
16) Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan hesap cetvellerinde,  
sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemleri için bedel öngörülmediği iddialarına yer verilmiştir.  
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit  
edilmiştir.  
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci  
maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya  
idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu  
teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli  
olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.  
İhale komisyonu;  
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,  
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım  
işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,  
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,  
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri  
değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı  
açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü,  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı  
45’inci maddesinde “45.1. 45.1.1. Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı  
maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan  
geçerli teklifler tespit edildikten sonra;  
Yaklaşık maliyetin % 120sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate  
alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır.  
Sınır değer aşağıdaki eşitlikten bulunur:  
45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik  
bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu  
çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az  
olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme  
ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair  
yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.  
45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı  
iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş  
kalemleri/grupları belirlenir.  
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80  
oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının  
aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları  
olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama  
yapılmayacaktır.  
45.1.2.2.İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş  
kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu  
tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.  
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı  
kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden  
açıklama yapılması istenilmeyecektir.  
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması  
nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının  
kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan  
itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi  
belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama  
istenilmeyecektir.  
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde  
yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz  
toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki  
oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.  
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa  
dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.  
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden  
(45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili  
yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de  
belirtecektir.  
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları  
analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dâhil  
analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.  
45.1.3.İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları  
istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı  
aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların  
belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede;  
teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit  
edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;  
a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri  
ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile  
açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale  
dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,  
sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz  
sunulması istenmeyecektir.  
Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak  
hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri  
için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş  
kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir.  
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;  
b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım  
şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını  
istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme,  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz  
girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,  
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin  
de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi  
durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması  
gerekmektedir.  
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı  
düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz  
formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz  
formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.  
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş  
kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş  
kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının  
gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere  
yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece  
niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları  
kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar  
45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.  
45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca  
yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve  
söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını  
kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek  
açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu  
kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider  
içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek  
birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve  
genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider”  
tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde  
de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu  
kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları  
için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.  
İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar  
esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde  
belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.  
İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda,  
istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.  
45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı  
tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz  
numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere  
ilişkin olarak (45.1.13) maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.  
45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi  
tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb.  
iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme  
ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.  
45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale  
dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların  
üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede;  
çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar  
esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından resen düzeltilir. Bu şekilde  
düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.  
45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer  
alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.  
45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;  
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,  
b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı  
koşullar,  
c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,  
gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak  
suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.  
45.1.11. Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması  
durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının  
açıklanması gereklidir.  
45.1.12. Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak  
avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması  
durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet  
avantajı açıklanmalıdır.  
45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit  
edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları  
açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere  
dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.  
İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;  
a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,  
b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,  
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş  
fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,  
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen  
asgari fiyatlar,  
d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,  
e. Stokunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,  
f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b.dir.  
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun  
olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.  
Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen  
mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek  
suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi  
ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara  
ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin  
dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya  
malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan  
fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu  
değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine  
ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
yeterlidir.  
45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi  
alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan  
veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife  
konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı  
(Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup,  
meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye  
verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar  
meslek mensubundan istenebilecektir.  
Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin  
mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen  
ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması  
halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında  
olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu  
tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre  
tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki  
ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin  
yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi  
gerekmektedir.  
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen  
birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin  
altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek  
mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine  
göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit  
tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan  
ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle  
kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.  
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden  
alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu  
değildir.  
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle  
yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe  
kullanılmak suretiyle de yapılabilir.  
45.1.13.3. İsteklinin teklifine konu çimento veya demir ürünlerine ilişkin  
açıklamalarında çimento veya demir ürünleri üreticisinin ilan edilmiş fiyat tarifelerini  
kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan  
bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir.  
45.1.13.4. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere  
ilişkin ilan edilen fiyat tarifelerinde belirtilen fiyatları kullanması halinde, sadece ilan/davet  
ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması  
yeterlidir. (Örnek: Orman Genel Müdürlüğüne bağlı işletmeler tarafından satılan ürünlere  
ilişkin ilan edilmiş fiyatlar vb.)  
45.1.13.4.1. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve  
hizmetlere ilişkin fiyat tekliflerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi  
arasında (ihale tarihi hariç) düzenlenmiş fiyat teklifini sunması yeterlidir. (Örnek:  
Karayolları Genel Müdürlüğü, İl Özel İdareleri, Belediyeler vb.nin sattıkları kum, çakıl,  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
kırmataş vb. mallara ilişkin verdikleri fiyat teklifleri.)  
45.1.13.5 İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatı, kamu kurum ve  
kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde, sadece  
ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın  
belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir.  
45.1.13.6. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak isteklinin kendi ürettiği,  
aldığı veya sattığı mallara ait fiyatların kullanılması durumunda, istekliyle tam tasdik  
sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından  
ilgisine göre teklife konu olan mal için düzenlenen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı  
(EK.O.7) ile açıklama yapılabilir.  
Maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen  
birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması  
ve isteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte  
kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az yarısı kadar alım yapmış olması gerekir.  
Satışlar dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen  
birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin  
altında olmaması ve malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması gerekir.  
İsteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde 4734 sayılı Kanun  
kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece  
kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı sunmasına gerek  
bulunmayıp, sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, SM,  
YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı suretleri ile de belgelendirme yapılabilecektir.  
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle  
yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe  
kullanılmak suretiyle de yapılabilir.  
45.1.13.7. İstekliler tarafından yapılan açıklamada; malın ihale tarihi itibariyle  
stoklarda bulunduğunun belirtilmesi durumunda, stokta bulunan mala ilişkin “stok tespit  
tutanağı”nın (Ek-O.8) sunulması zorunludur. Stok tespit tutanağında ilgili malın ağırlıklı  
ortalama birim maliyeti gösterilecektir. İsteklilerce teklif edilen tutara ilişkin birim fiyatlar,  
stok tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olamaz. Ayrıca stoklarda  
olduğu belirtilen söz konusu malın miktarının, ihale konusu işte kullanılacağı belirtilen  
miktardan az olması halinde eksik kalan miktar için bu Tebliğdeki diğer açıklama  
yöntemlerine uygun olarak açıklama yapılması gereklidir.  
45.1.13.8. İsteklinin ortağı olduğu tüzel kişiye ait işletmeden mal çekmesi veya satın  
alması durumunda söz konusu malın emsal bedeli ile değerlenmesi gereklidir. Emsal bedelinin  
tespitinde Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri esas alınır. Bu durumda, Vergi Usul  
Kanununa göre hesaplanan emsal bedeli gösteren ve istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan  
veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından hazırlanarak  
imzalanan ve kaşelenen beyanın verilmesi yeterlidir.  
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle  
yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe  
kullanılmak suretiyle de yapılabilir.  
45.1.13.9. İstekliler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamındaki mallara  
ilişkin olarak stok tespit tutanağı veya üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi yerine sadece alış  
faturası ile açıklamada bulunulması geçerli bir açıklama olarak kabul edilmeyecektir.  
45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın  
ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler  
veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.  
45.1.13.11. Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir  
önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir  
önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin  
birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı  
fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas  
alınır.  
45.1.13.13. İşletme hesabına göre defter tutuluyor olması durumunda; yukarıda  
belirtilen tutanaklar, işletme hesabı defteri ve işletme hesap özeti kayıtlarına göre  
düzenlenecektir.  
45.1.13.14. İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak EPDK tarafından il  
bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatlarının % 90’ının altında sunulan açıklamalar  
geçerli kabul edilmeyecektir. Motorin veya benzine yönelik olarak öngörülen tutarın TL/lt  
cinsinden hesaplanmasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun ilgili düzenlemeleri  
dikkate alınacaktır.  
45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 - 45.1.13) maddelerine  
uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan  
veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek  
suretiyle reddedilecektir.  
45.1.16. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak istenen sürede açıklama yapmasına rağmen  
teklifi reddedilen isteklilerin açıklamalarının yeterli görülmeme nedenlerinin, sadece ilgili  
madde numaralarına atıf yapılmakla yetinilmeyerek hangi düzenlemeye aykırılık bulunduğu  
da belirtilmek suretiyle kesinleşen ihale kararının bildirilmesi zorunludur…” açıklaması,  
İdari Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu  
verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır  
değeri hesaplar.  
33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre  
açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri  
aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen  
kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak  
ister. İhale komisyonu;  
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,  
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı  
avantajlı koşullar,  
c) Teklif edilen işin özgünlüğü,  
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri  
değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı  
açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen  
teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir…” düzenlemesi yer almaktadır.  
İhale komisyonu tarafından hesaplanan sınır değerin altında teklif sunduğu tespit  
edilen 9 istekliye aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısı gönderildiği ve 24.06.2019 tarihinde  
söz konusu isteklilere EKAP üzerinden tebligatın yapıldığı, bahse konu yazı ekinde açıklama  
istenecek iş kalemleri/grupları listesine, sıralı analiz girdileri tablosuna, özel iş kalemleri ile  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
paçal iş kalemleri için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği  
analiz formatlarına ve açıklama istenmeyecek analiz girdileri listesine yer verildiği, bu  
kapsamda 38’i tesisat iş kalemi, 54’ü inşaat iş kalemi olmak üzere toplam 92 adet iş  
kaleminin açıklama istenecek iş kalemi olarak belirlendiği tespit edilmiştir.  
1) Başvuru sahibinin 1, 4 ve 6’ncı iddialarına ilişkin olarak:  
İdare tarafından isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısının eki  
,
olan açıklama istenen analiz girdileri tablosunda “nakliye” girdisine yer verilmediği  
dolayısıyla istekliler tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarında “nakliye” girdisinin  
ayrıca tevsik edilmesinin zorunlu olmadığı ve bahse konu istekliler tarafından mazot girdisine  
ilişkin fiyat teklifi sunulmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin anılan hususlara ilişkin  
iddialarının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:  
- İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından açıklama istenen 92 adet iş kaleminden 56  
adedinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığının, 4 adedinin ise Milli Savunma Bakanlığının 2019  
yılı için yayımlamış olduğu birim fiyatlar kullanılarak açıklandığı, bu kapsamda açıklama  
istenen 60 iş kalemi için hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatlarının kullanıldığının  
belirtildiği listenin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulduğu,  
-Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli tarafından açıklama istenen  
92 adet iş kaleminden 41 adedinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığının, 2 adedinin Milli  
Savunma Bakanlığının, 1 adedinin ise Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nin 2019 yılı  
için yayımlamış olduğu birim fiyatlar kullanılarak açıklandığı, bu kapsamda açıklama istenen  
44 iş kalemi için hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatlarının kullanıldığının  
belirtildiği listenin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulduğu,  
- Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşçilik Hiz. Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu  
Oto. Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından ise açıklama istenen 92 iş  
kaleminden 24 adedinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 2019 yılı için yayımlamış olduğu  
birim fiyatlar kullanılarak açıklandığı, bu kapsamda söz konusu iş kalemleri için hangi kamu  
kurum ve kuruluşunun birim fiyatlarının kullanıldığının belirtildiği listenin aşırı düşük teklif  
açıklaması kapsamında sunulduğu,  
Dolayısıyla bahse konu iş kalemlerine ilişkin olarak analiz sunulmasına gerek  
olmadığı, analiz sunularak açıklanan iş kalemlerinde yer alan girdi miktarlarının ise kamu  
kurum ve kuruluşlarınca yayımlanan analiz formatlarında belirtilen miktarlar yerine idare  
tarafından aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısı ekinde gönderilen sıralı analiz girdileri  
listesinde öngörülen miktarlar ile uyumlu olması gerektiği anlaşıldığından başvuru sahibinin  
iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
3) Başvuru sahibinin 3 ve 10’uncu iddialarına ilişkin olarak:  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13’üncü maddesinde teklifi aşırı düşük bulunan  
isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak yapacakları  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
açıklamalarda, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere  
dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmalarının gerektiği, bu kapsamda istekliler  
tarafından analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler kapsamında üçüncü kişilerden  
alınan fiyat tekliflerinin sunulabileceği belirtilmiş olup, kamu ihale mevzuatında esaslı işçilik  
maliyeti içeren iş kalemlerine ilişkin olarak ve özel pozların tamamı için aşırı düşük teklif  
açıklaması kapsamında üçüncü kişilerden alınan proforma faturaların sunulamayacağı  
yönünde herhangi bir hüküm veya açıklama bulunmadığından başvuru sahibinin iddiasının  
yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
4) Başvuru sahibinin 5, 7 ve 9’uncu iddialarına ilişkin olarak:  
Başvuru sahibinin “ihale üzerinde bırakılan istekli, ekonomik açıdan en avantajlı  
ikinci teklif sahibi istekli ve geçerli teklif sahibi Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşçilik Hiz.  
Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu Oto. Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı  
tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan proforma faturaların Kamu İhale  
Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkrasına uygun olmadığı,  
fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösteren üçüncü kişilerden alınmadığı”  
yönündeki iddialarının incelenmesi neticesinde; söz konusu istekliler tarafından aşırı düşük  
teklif açıklaması kapsamında sunulan fiyat tekliflerinin, teklife konu alanda faaliyet gösteren  
firmalardan alındığı, fiyat tekliflerinin üzerine SMMM tarafından mevzuat uyarınca  
bulunması gereken ibarenin yazıldığı, imzalandığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle  
kaşelendiği görüldüğünden başvuru sahibinin anılan hususlara yönelik iddialarının yerinde  
olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
Başvuru sahibinin “ihale üzerinde bırakılan istekli, ekonomik açıdan en avantajlı  
ikinci teklif sahibi istekli ve geçerli teklif sahibi Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşçilik Hiz.  
Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu Oto. Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı  
tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan proforma faturaların Kamu İhale  
Genel Tebliği’nin 45.1.13.11’inci maddesine uygun olmadığı, aşırı düşük teklif açıklaması  
kapsamında sunulan proforma fatura ve fiyat tekliflerinin dayanağı olarak düzenlenen EK-  
O.5 ve EK-O.6 tutanaklarının incelenmesi durumunda söz konusu tutanaklar ile proforma  
fatura ve fiyat teklifleri arasında uyumsuzluk olduğunun görüleceği, bahse konu  
tutanaklardaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının yanlış hesaplandığı, fiyat tekliflerinin  
ekinde faaliyet belgesinin sunulmadığı… ” yönündeki iddialarına ilişkin olarak yapılan  
inceleme aşağıdadır:  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin eki olan standart form Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-  
O.8 tutanaklarının dipnotunda, bahse konu tutanakların istekliler tarafından sunulması  
durumunda tutanaklara meslek mensubuna ait faaliyet belgesinin eklenmesinin zorunlu  
olduğu belirtilmiştir.  
Kamu ihale mevzuatı uyarınca istekliler tarafından teklifi oluşturan maliyet  
bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat  
teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili  
olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için fiyat  
tekliflerinin dayanağı olarak maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı  
(Ek-O.6) düzenleneceği ve meslek mensubu tarafından muhafaza edileceği, tutanakların son  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi gerektiği, söz  
konusu tutanakların istekliler tarafından fiyat teklifinin ekinde idareye sunulmayacağı, ancak  
idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanakların meslek mensubundan  
istenebileceği, inceleme konusu ihalede aşırı düşük teklif sorgulaması sürecinde bahse konu  
tespit tutanaklarına gerek görülmediğinden idarece istenmediği ve istekli tarafından da  
açıklamaları kapsamında sunulmadığı anlaşılmış olup, söz konusu tutanakların Kurum  
tarafından istenilmesini gerektirecek herhangi bir aykırılık tespit edilmediğinden başvuru  
sahibinin bahse konu iddialarının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
Başvuru sahibinin Teknik Şartname’de TSE standartlarına uygun olması gerektiği  
belirtilen ürünlere ilişkin olarak ihale üzerinde bırakılan istekli, ekonomik açıdan en avantajlı  
ikinci teklif sahibi istekli ve geçerli teklif sahibi Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşçilik Hiz.  
Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu Oto. Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı  
tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan fiyat tekliflerinin, tespit  
tutanaklarının ve idarelere yapılan satışları gösteren faturaların ekinde, TSE tarafından  
düzenlenen ilgili belgenin sunulmadığı” yönündeki iddiasına ilişkin olarak yapılan inceleme  
neticesinde ise; ihale dokümanında ve isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talebi  
yazısında, açıklama sunulan ürünlere ilişkin olarak TSE belgelerinin aşırı düşük açıklaması  
kapsamında sunulması gerektiğine yönelik herhangi bir ifadenin yer almadığı anlaşıldığından  
başvuru sahibinin söz konusu iddiasının da yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
5) Başvuru sahibinin 8’inci iddiasına ilişkin olarak:  
Başvuru sahibinin “ihale üzerinde bırakılan istekli, ekonomik açıdan en avantajlı  
ikinci teklif sahibi istekli ve geçerli teklif sahibi Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşçilik Hiz.  
Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu Oto. Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı  
tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan analizlerde ihale tarihinde  
yürürlükte bulunan asgari işçilik ücretinin göz önünde bulundurulmadığı” yönündeki  
iddiasının incelenmesi neticesinde; bahse konu istekliler tarafından aşırı düşük teklif  
açıklaması kapsamında sunulan analizlerde belirtilen işçilik ücretlerinin ihale tarihinde  
yürürlükte olan saatlik asgari ücret olan 11,37 TLnin (2.558,40 TL / 30 gün / 7,5 saat) altında  
olmadığı görüldüğünden başvuru sahibinin anılan hususa yönelik iddiasının yerinde olmadığı  
sonucuna ulaşılmıştır.  
Başvuru sahibinin “ihale üzerinde bırakılan istekli, ekonomik açıdan en avantajlı  
ikinci teklif sahibi istekli ve geçerli teklif sahibi Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşçilik Hiz.  
Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu Oto. Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı  
tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan analizlerde işçilik girdisi  
miktarlarının eksik gösterildiği, işçilik ücreti hesaplaması yapılırken mesai saatlerinin göz  
önünde bulundurulmadığı” yönündeki iddiasının incelenmesi neticesinde ise;  
- İhale üzerinde bırakılan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi  
istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan analizlerde yer alan işçilik  
girdisi miktarlarının, idare tarafından isteklilere aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısı  
ekinde gönderilen sıralı analiz girdileri tablosunda belirtilen işçilik girdisi miktarları ile  
uyumlu olduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin söz konusu isteklilere ilişkin iddiasının  
yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
- Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşçilik Hiz. Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu  
Oto. Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından aşırı düşük teklif açıklaması  
kapsamında MSB.689/A-A poz numaralı iş kalemine ilişkin olarak sunulan analizde “mermer  
kaplama ustası” girdisine ilişkin olarak öngörülen miktarın “2 saat” olduğu, ancak idare  
tarafından isteklilere gönderilen sıralı analiz girdileri tablosunda anılan girdi miktarının “3,5  
saat” olarak belirlendiği,  
Bahse konu istekli tarafından Özel.0502, Özel.0604, Özel.0807 poz numaralı iş  
kalemlerine ilişkin olarak sunulan analizlerde yalnızca “malzeme+nakliye+işçilik/teklif”  
girdisine yer verildiği, ancak idare tarafından isteklilere gönderilen sıralı analiz girdileri  
tablosunda anılan iş kalemleri için “düz işçi”, “yalıtımcı ustası”, “doğramacı ustası” gibi  
işçilik girdilerinin ve miktarlarının belirlendiği görülmüş olup, bu çerçevede yapılan  
değerlendirmede söz konusu istekli tarafından anılan iş kalemlerine ilişkin olarak sunulan  
analizlerde öngörülen işçilik girdisi miktarlarının idare tarafından aşırı düşük teklif açıklama  
talebi yazısı ekinde isteklilere gönderilen analiz formatlarında belirtilen miktarlar ile uyumlu  
olmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin bahse konu istekliye yönelik iddiasının yerinde  
olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu bakımdan Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşçilik Hiz. Tic.  
ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu Oto. Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının teklifinin  
reddedilmesi yönünde düzeltici işlem belirlenmesi gerekmekteyse de ekonomik açıdan en  
avantajlı birinci ve ikinci teklif sahibi istekli sıralaması değişmeyeceğinden herhangi bir işlem  
yapmaya gerek bulunmamaktadır.  
6) Başvuru sahibinin 11 ve 13’üncü iddialarına ilişkin olarak:  
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından açıklama istenen 92 iş kaleminden 32 iş  
kalemine, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli tarafından 48 adedine,  
Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşçilik Hiz. Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu Oto. Tem.  
İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından ise 74 adedine ilişkin olarak aşırı düşük  
teklif açıklaması kapsamında analiz sunulduğu görülmüş olup, bahse konu analizlerde ve  
analizlere dayanak teşkil eden belgelerde somut bir aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından  
başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
7) Başvuru sahibinin 12’nci iddiasına ilişkin olarak:  
Kamu ihale mevzuatında, aşırı düşük teklif açıklaması istenen yapım işi ihalelerinde  
idareler tarafından sınır değerin altında teklif sunduğu tespit edilen isteklilerden yaklaşık  
maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin açıklama sunmalarının  
talep edilmesi gerektiği, kalan % 20’lik kısım için istekliler tarafından açıklama sunulmasının  
zorunlu olmadığı belirtilmiş olup, bahse konu mevzuatta sözleşme ve damga vergisi, KİK  
payı vb. giderler için istekliler tarafından teklif edilen bedelin belirli bir oranında kâr ve genel  
gider öngörülmesi gerektiğine ilişkin herhangi bir hüküm veya açıklama bulunmadığı  
anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
8) Başvuru sahibinin 14’üncü iddiasına ilişkin olarak:  
Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan yapım işi ihalelerinde; iş kapsamındaki  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
imalat miktarları idare tarafından istekli olabileceklere verilmemekte; ihale dokümanı  
kapsamında yer alan projeler, mahal listeleri, özel ve genel teknik şartnameler vb.  
dokümanlar üzerinden idarece ve istekliler tarafından metrajlar ayrı ayrı hesaplanmaktadır.  
İhale konusu iş kapsamındaki imalatların niteliği, projenin karmaşıklığı ve büyüklüğü, metraj  
hesabı yapan kişilerin kabulleri gibi unsurlar nedeniyle isteklilerce belirlenen miktarların  
idarenin belirlediği miktarlarla birebir örtüşmesi beklenmemektedir. Bununla birlikte, idarece  
hesaplanan metrajlar ile istekliler tarafından hesaplanan metrajlar arasındaki farklılıkların  
makul ve kabul edilebilir mertebelerde olması ve açıklama istenen iş kalemlerinin tamamı  
üzerinden sağlanan fiyat avantajının, ihaleye teklif veren diğer isteklilerin teklif bedellerine  
göre sıralamada değişikliğe sebep olup olmadığı, diğer bir ifade ile kendileri lehine bir  
avantaj sağlayıp sağlamadığı hususunun da dikkate alınması gerekmektedir.  
- İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında  
sunulan bilgi ve belgeler incelendiğinde; açıklama istenen 92 iş kalemine ilişkin miktar, birim  
fiyat ve toplam tutarlar ile açıklama istenmeyen iş kalemlerinin toplam tutarının gösterildiği  
hesap cetvelinin sunulduğu görülmüş olup, söz konusu hesap cetvelinde belirtilen metraj  
miktarları ile yaklaşık maliyet hesabında idare tarafından öngörülen metraj miktarlarının  
karşılaştırılması neticesinde;  
Açıklama istenen 92 iş kaleminden 51 iş kalemine ilişkin yapılan hesaplama  
sonucunda istekli tarafından öngörülen metrajın idarece hesaplanan metrajdan yüksek olduğu,  
14 iş kalemine ilişkin yapılan hesaplama sonucunda idarece hesaplanan metrajın istekli  
tarafından öngörülen metrajdan yüksek olduğu ve söz konusu iş kalemlerinde istekli lehine  
oluşan metraj farkının %10’dan az olduğu, 27 iş kalemine ilişkin yapılan hesaplama  
sonucunda ise istekli tarafından öngörülen metraj ile idarece hesaplanan metrajın birebir aynı  
olduğu, dolayısıyla metraj farkı değerlendirmesi sonucunda iş kalemlerinin büyük  
çoğunluğunda istekli aleyhine metraj farkının oluştuğu belirlenmiştir. İhale üzerinde bırakılan  
istekli tarafından anılan 92 iş kalemi için teklif edilen birim fiyatlar ile yukarıda yer verilen  
tabloda belirtilen metraj farklarının çarpılması sonucunda; bahse konu isteklinin aleyhine  
olmak üzere 232.213,66 TL tutar farkı oluştuğu, diğer bir anlatımla, istekli tarafından  
idarenin öngördüğü metrajlar esas alınarak teklif verildiği takdirde, teklif bedelinin  
232.213,66 TL daha düşük olacağı, ayrıca söz konusu istekli tarafından sunulan hesap  
cetvelinde aritmetik hata yapılmadığı tespit edildiğinden başvuru sahibinin anılan istekliye  
yönelik iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
- Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli tarafından aşırı düşük teklif  
açıklaması kapsamında sunulan bilgi ve belgeler incelendiğinde açıklama istenen 92 iş  
kalemine ilişkin miktar, birim fiyat ve toplam tutarlar ile açıklama istenmeyen iş kalemlerinin  
toplam tutarının gösterildiği hesap cetvelinin sunulduğu görülmüş olup, söz konusu hesap  
cetvelinde belirtilen metraj miktarları ile yaklaşık maliyet hesabında idare tarafından  
öngörülen metraj miktarlarının karşılaştırılması neticesinde;  
Açıklama istenen 92 iş kaleminden 66 iş kalemine ilişkin yapılan hesaplama  
sonucunda istekli tarafından öngörülen metrajın idarece hesaplanan metrajdan yüksek olduğu,  
yalnızca 280-1204 poz numaralı iş kalemine ilişkin yapılan hesaplama sonucunda idarece  
hesaplanan metrajın istekli tarafından öngörülen metrajdan yüksek olduğu ve söz konusu iş  
kaleminde istekli lehine oluşan metraj farkının %10’dan fazla olduğu, 25 iş kalemine ilişkin  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
yapılan hesaplama sonucunda ise istekli tarafından öngörülen metraj ile idarece hesaplanan  
metrajın birebir aynı olduğu, dolayısıyla metraj farkı değerlendirmesi sonucunda iş  
kalemlerinin büyük çoğunluğunda istekli aleyhine metraj farkının oluştuğu belirlenmiştir.  
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından anılan 92 iş kalemi için teklif edilen birim fiyatlar  
ile yukarıda yer verilen tabloda belirtilen metraj farklarının çarpılması sonucunda; bahse konu  
isteklinin aleyhine olmak üzere 1.595.033,731 TL tutar farkı oluştuğu, diğer bir anlatımla,  
istekli tarafından idarenin öngördüğü metrajlar esas alınarak teklif verildiği takdirde, teklif  
bedelinin 1.595.033,731 TL daha düşük olacağı, söz konusu istekli tarafından sunulan hesap  
cetvelinde aritmetik hata yapılmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin anılan istekliye  
yönelik iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
- Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşç. Hiz. Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu Oto.  
Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından aşırı düşük teklif açıklaması  
kapsamında sunulan bilgi ve belgeler incelendiğinde ise açıklama istenen 92 iş kalemine  
ilişkin miktar, birim fiyat ve toplam tutarlar ile açıklama istenmeyen iş kalemlerinin toplam  
tutarının gösterildiği hesap cetvelinin sunulduğu görülmüş olup, söz konusu hesap cetvelinde  
belirtilen metraj miktarları ile yaklaşık maliyet hesabında idare tarafından öngörülen metraj  
miktarlarının karşılaştırılması neticesinde;  
Açıklama istenen 92 iş kaleminden 67 iş kalemine ilişkin yapılan hesaplama  
sonucunda istekli tarafından öngörülen metrajın idarece hesaplanan metrajdan yüksek olduğu,  
yalnızca 1 iş kalemine ilişkin yapılan hesaplama sonucunda idarece hesaplanan metrajın  
istekli tarafından öngörülen metrajdan yüksek olduğu ve söz konusu iş kaleminde istekli  
lehine oluşan metraj farkının %10’dan az olduğu, 24 iş kalemine ilişkin yapılan hesaplama  
sonucunda ise istekli tarafından öngörülen metraj ile idarece hesaplanan metrajın birebir aynı  
olduğu, dolayısıyla metraj farkı değerlendirmesi sonucunda iş kalemlerinin büyük  
çoğunluğunda istekli aleyhine metraj farkının oluştuğu belirlenmiştir. İhale üzerinde bırakılan  
istekli tarafından anılan 92 iş kalemi için teklif edilen birim fiyatlar ile yukarıda yer verilen  
tabloda belirtilen metraj farklarının çarpılması sonucunda; bahse konu isteklinin aleyhine  
olmak üzere 842.468,80 TL tutar farkı oluştuğu, diğer bir anlatımla, istekli tarafından  
idarenin öngördüğü metrajlar esas alınarak teklif verildiği takdirde, teklif bedelinin  
842.468,80 TL daha düşük olacağı, ayrıca söz konusu istekli tarafından sunulan hesap  
cetvelinde aritmetik hata yapılmadığı tespit edildiğinden başvuru sahibinin anılan istekliye  
yönelik iddiasının da yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
9) Başvuru sahibinin 15’inci iddiasına ilişkin olarak:  
- İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından açıklama istenen 92 adet iş kaleminden 56  
adedinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığının, 4 adedinin ise Milli Savunma Bakanlığının 2019  
yılı için yayımlamış olduğu birim fiyatlar kullanılarak açıklandığı, bu kapsamda bahse konu  
istekli tarafından açıklama istenen 60 iş kalemi için kamu kurum ve kuruluşlarınca cari yıla  
ilişkin olarak yayımlanmış birim fiyatların kullanıldığı tespit edilmiştir.  
Diğer taraftan, söz konusu istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında  
sunulan ve hangi kamu kurum ve kuruluşun birim fiyatlarının kullanıldığının belirtildiği  
listede “192-214” poz numaralı ve “102.000 kcal/h duvara asılabilen gaz yakıtlı yoğuşmalı  
kazanlar doğalgaz veya lpg yakıtlı” tanımlı iş kalemine ilişkin olarak Çevre ve Şehircilik  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
Bakanlığının 2019 yılına ilişkin yayımlamış olduğu birim fiyatın kullanıldığı ifade edilse de,  
anılan iş kalemine Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 2019 yılına ilişkin olarak yayımlanan  
birim fiyat listesinde yer verilmediği, bahse konu birim fiyat listesinde eski poz numarası  
“192-200”, yeni poz numarası “25.214.1010” olan ve “duvara asılabilen gaz yakıtlı  
yoğuşmalı kazanlar doğalgaz ve/veya lp yakıtlı, 115 kw - 129,9 kw arası” tanımlı iş kalemine  
yer verildiği görülmüştür (102.000kcal/h=118,63 kw).  
Açıklama istenen “192-214” poz numaralı iş kalemine ilişkin olarak ihale  
dokümanında yapılan poz tarifi ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 2018 yılına ilişkin olarak  
yayımlanan birim fiyat listesinde “192-200” poz numaralı iş kalemi için yapılan poz tarifinin  
aynı olduğu, dolayısıyla açıklama istenen iş kalemlerinden olan “192-214” poz numaralı iş  
kalemi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığının yayımlamış olduğu 2019 yılı birim fiyat  
listesinde yer alan, eski poz numarası “192-200” olan “25.214.1010” poz numaralı iş  
kaleminin birim fiyatının kullanılabileceği, kaldı ki bahse konu istekli tarafından söz konusu  
birim fiyattan daha yüksek bir fiyat teklif edildiği anlaşıldığından başvuru sahibi anılan  
istekliye yönelik iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
- Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli tarafından açıklama istenen  
92 adet iş kaleminden 41 adedinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığının, 2 adedinin Milli  
Savunma Bakanlığının, 1 adedinin ise Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nin 2019 yılı  
için yayımlamış olduğu birim fiyatlar kullanılarak açıklandığı, bu kapsamda bahse konu  
istekli tarafından açıklama istenen 44 iş kalemi için kamu kurum ve kuruluşlarınca cari yıla  
ilişkin olarak yayımlanmış birim fiyatların kullanıldığı, 192-214 poz numaralı iş kalemi için  
ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 2019 yılı için yayımlamış olduğu birim fiyattan daha  
yüksek bir fiyat kullanıldığı tespit edildiğinden başvuru sahibinin söz konusu istekliye  
yönelik iddiasının da yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
- Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşç. Hiz. Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu Oto.  
Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından açıklama istenen 92 adet iş  
kaleminden 24 adedinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 2019 yılı için yayımlamış olduğu  
birim fiyatlar kullanılarak açıklandığı, dolayısıyla bahse konu istekli tarafından söz konusu iş  
kalemleri için kamu kurum ve kuruluşlarınca cari yıla ilişkin olarak yayımlanmış birim  
fiyatların kullanıldığı tespit edildiğinden başvuru sahibinin anılan istekliye yönelik iddiasının  
da yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
10) Başvuru sahibinin 16’ncı iddiasına ilişkin olarak:  
İhale üzerinde bırakılan istekli, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli  
ve geçerli teklif sahibi Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşçilik Hiz. Tic. ve San. Ltd. Şti. -  
Zübeyiroğlu Oto. Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından aşırı düşük teklif  
açıklaması kapsamında sunulan belgelerde sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif  
edilen toplam bedelin gösterildiği tespit edildiğinden başvuru sahibinin iddiasının yerinde  
olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.  
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ  
edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare  
Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen  
şikâyet başvurusunun reddine,  
Oyçokluğu ile karar verildi.  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
KARŞI OY  
Başvuru sahibinin itirazen şikayet dilekçesinde yer alan iddialarının incelenmesi  
“itirazen şikayet başvurusunun reddine”  
neticesinde Kurulca  
karar verilmiştir.  
Başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesinde belirttiği iddiaları kapsamında  
Kurulun diğer iddialara ilişkin verdiği karara katılmakla birlikte başvuru sahibinin 3’üncü  
iddiası kapsamında yapılan incelemeye göre;  
Başvuruya konu ihale Tarım ve Orman Bakanlığı Destek Hizmetleri Dairesi lığı  
tarafından 11.06.2019 tarihinde yapılan “Manisa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Yeni Hizmet  
Binası Yapım İşi” ihalesi olup, 67 adet ihale dokümanı satın alınan ihaleye 37 isteklinin  
katıldığı, teklifi sınır değerin altında olan 9 istekliden aşırı düşük teklif sorgulaması  
kapsamında açıklama istenildiği, açıklama istem yazısı ekinde açıklama istenecek iş  
kalemleri/grupları listesine, sıralı analiz girdileri tablosuna, özel iş kalemleri ile paçal iş  
kalemleri için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz  
formatlarına ve açıklama istenmeyecek analiz girdileri listesine yer verildiği, bu kapsamda  
38’i tesisat iş kalemi, 54’ü inşaat iş kalemi olmak üzere toplam 92 adet iş kaleminin açıklama  
istenecek iş kalemi olarak belirlendiği, 6 isteklinin teklifinin aşırı düşük teklif açıklamasında  
bulunmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, ihalenin aşırı düşük teklif açıklaması  
uygun bulunan Disan İnş. Taah. Tur. Oto. San. Tic. Ltd. Şti. Bemak Yapı Tem. Tur. Gıda.  
Nak. Tic. ve San. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, Koçoğlu Mek. Tes. İnş. Çev. Tek. San. ve Tic.  
Ltd. Şti.nin teklifinin ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlendiği, başvuru  
sahibi Elitaş İnş. Oto. ve Oto Kira. Tem. İşç. Hiz. Tic. ve San. Ltd. Şti. - Zübeyiroğlu Oto.  
Tem. İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı dahil diğer bütün isteklilerin tekliflerinin geçerli  
teklif olarak belirlendiği anlaşılmıştır.  
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci  
maddesinde, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Sınır değer ve aşırı düşük  
teklifler” başlıklı 60’ıncı maddesinde ve Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve  
aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde, aşırı düşük sınır değerin nasıl tespit  
edileceği, aşırı düşük teklif sorgulaması yapılıp yapılmayacağı, yapılması öngörülmüşse  
açıklamanın nasıl istenileceği, açıklamanın nasıl yapılacağı ve yapılan açıklamanın nasıl  
değerlendirileceği ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir.  
Anılan maddelerde yer alan düzenlemelere uygun şekilde İdari Şartname’nin “Sınır  
değer” başlıklı 33’üncü maddesinde teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden aşırı düşük  
teklif açıklaması isteneceği düzenlenmiştir.  
Başvuru sahibi üçüncü iddiasında, esaslı işçilik maliyeti içeren Y.16.050/13 ve  
Y.16.050/15 poz numaralı iş kalemlerine ilişkin olarak söz konusu istekliler tarafından aşırı  
düşük teklif açıklaması kapsamında proforma fatura sunulmasının uygun olmadığını iddia  
etmektedir.  
Kurul çoğunluğu başvuru sahibinin üçüncü iddiasını, kamu ihale mevzuatında esaslı  
işçilik maliyeti içeren iş kalemlerine ilişkin olarak aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında  
üçüncü kişilerden alınan proforma faturaların sunulamayacağı yönünde herhangi bir hüküm  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
veya açıklama bulunmadığı gerekçesiyle uygun bulmamıştır.  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.7’nci maddesinde “İstekliler tarafından, inşaat iş  
kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat,  
havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz  
sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı  
gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.açıklaması yer almaktadır.  
İdarenin aşırı düşük teklif istem yazısı ekinde yer alan belgeler incelendiğinde,  
mekanik ve sıhhi tesisat iş kalemlerine ilişkin analiz formatlarının bazılarında malzeme ve  
montaj bedeli girdilerine, bazılarında ise sadece malzeme bedeli girdisine yer verildiği, ihale  
üzerinde bırakılan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin de bu  
iş kalemleri için idarece verilen analiz formatına uygun açıklamada bulunduğu görülmüştür.  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13’üncü maddesinde yer alan “Teklifi aşırı düşük  
bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734  
sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş  
kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri  
sunmaları gerekmektedir.  
İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;  
Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,  
a.  
b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,  
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş  
fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,  
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen  
asgari fiyatlar,  
d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,  
e. Stokunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,  
f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b.dir.  
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun  
olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.  
Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen  
mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek  
suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi  
ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara  
Yüklenicinin  
ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir).  
dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya  
malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden  
alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz  
sunulması zorunlu değildir.  
Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro  
ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin  
sunulması yeterlidir...” açıklamasından, isteklilerin açıklanması istenilen iş kalemlerine ilişkin  
analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler kapsamında üçüncü kişilerden alınan fiyat  
tekliflerinin sunulabilecekleri anlaşılmaktadır.  
Aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamında açıklanması istenilen Y.16.050/13 poz  
numaralı “Beton santralinde üretilen veya satın alınan ve beton pompasıyla basılan, C16/20  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/044  
: 57  
: 26.09.2019  
: 2019/UY.I-1229  
basınç dayanım sınıfında, gri renkte, normal hazır beton dökülmesi (beton nakli dahil)” ve  
Y.16.050/15 poz numaralı “Beton santralinde üretilen veya satın alınan ve beton pompasıyla  
basılan, C25/30 basınç dayanım sınıfında, gri renkte, normal hazır beton dökülmesi (beton  
nakli dahil)” iş kalemlerinin analizleri incelendiğinde, beton harcının dökülmesi için gerekli  
olan betoncu ustası ve düz işçi girdileri iş kaleminin yapılmasında esaslı işçilik maliyeti  
oluşturmaktadır.  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı  
45’inci maddesinde,  
işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya  
“45.1.2.2… Analizlerdeki  
altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz  
45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer  
işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında  
alan  
olamaz…”  
açıklamaları yer almaktadır.  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin olarak 45.1.2.2.,  
45.1.9. ve 45.1.13’üncü maddelerinde yer alan açıklamalardan, saatlik işçilik giderinin ihale  
tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamayacağı, açıklanması  
istenilmeyecek analiz girdileri arasında yer verilemeyeceği, iş kaleminin işçilik gideri  
içermesi ve fiyat teklifi ile açıklaması halinde ise işçilik giderinin fiyat teklifi içerisinde  
ayrıca gösterilmesi gerektiği değerlendirilmiştir.  
Bu durumda, Y.16.050/13 ve Y.16.050/15 poz numaralı iş kalemlerinde işçilik gideri  
esaslı bir maliyet bileşeni olduğundan, anılan iş kalemleri için aşırı düşük teklif  
açıklamalarını üçüncü kişilerden aldıkları fiyat teklifleri ile yapan isteklilerin aşırı düşük  
teklif açıklamalarının, fiyat teklifi içerisinde malzeme bedeli ve işçilik bedelinin ayrı ayrı  
gösterilip gösterilmediğinin dikkate alınarak yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir.  
Açıklanan nedenlerle, uyuşmazlığa konu ihalede başvuru sahibinin üçüncü iddiası  
kapsamında yukarıda tespiti yapılan aykırılıklar ve değerlendirmeler doğrultusunda aşırı  
düşük teklif açıklaması sunan isteklilerin açıklamalarının yeniden değerlendirilmesi yönünde  
“düzeltici işlem belirlenmesine”  
şikayet başvurusunun reddine”  
“iitirazen  
karar verilmesi gerektiği düşüncemle Kurulun  
kararına katılmıyorum.