Ana Sayfa / Kararlar / Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Proje ve İnşaat Dairesi Başkanlığı / 2018/185590-Silvan Tüneli İkmali
Bilgi
İKN
2018/185590
Başvuru Sahibi
Kafkas Yol Yapı İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi - Caba İnş. Enr. Tur. San. ve Tic. A.Ş. Ortak Girişimi
İdare
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Proje ve İnşaat Dairesi Başkanlığı
İşin Adı
Silvan Tüneli İkmali
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
BAŞVURU SAHİBİ:  
Kafkas Yol Yapı İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi - Caba İnş. Enr. Tur. San. ve Tic.  
A.Ş. Ortak Girişimi,  
İHALEYİ YAPAN İDARE:  
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Proje ve İnşaat Dairesi Başkanlığı,  
BAŞVURUYA KONU İHALE:  
2018/185590 İhale Kayıt Numaralı “Silvan Tüneli İkmali” İhalesi  
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:  
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Proje ve İnşaat Dairesi Başkanlığı tarafından  
05.09.2018 tarihinde belli istekliler arasında ihale usulü ile gerçekleştirilen “Silvan Tüneli  
İkmali” ihalesine ilişkin olarak Kafkas Yol Yapı İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi -  
Caba İnş. Enr. Tur. San. ve Tic. A.Ş. Ortak Girişiminin 07.01.2019 tarihinde yaptığı şikâyet  
başvurusunun, idarenin 11.01.2019 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince  
18.01.2019 tarih ve 2801 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 18.01.2019 tarihli dilekçe ile  
itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.  
Başvuruya ilişkin olarak 2019/100 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan  
inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.  
KARAR:  
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.  
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,  
1) İhale üzerinde bırakılan Simtay İnş. A.Ş - Pramid YaYol En. İnş. A.Ş İş  
Ortaklığının sunduğu Birim Fiyat Teklif Cetveli’nin, STİ-10 poz numaralı iş kaleminde  
136,50 TL aritmetik hata bulunduğunun idarece tespit edildiği ve Kamu İhale Genel  
Tebliği’nin 16.5.3’üncü maddesi uyarınca söz konusu aritmetik hatanın ihale komisyonu  
tarafından re’sen düzeltildiği, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 37’nci maddesinde birim  
fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan tekliflerin değerlendirme dışı bırakılacağı  
hüküm altına alınmış olup, anılan Kanun kapsamında yapılan ihalelerde isteklilerin  
tekliflerinin ihale tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre değerlendirilmesi  
gerektiği, ihale tarihinde yürürlükte bulunan Kamu İhale Genel Tebliği’nde, birim fiyat teklif  
cetvelinde aritmetik hata bulunduğu tespit edilen tekliflerin re’sen düzeltilebilmesine ilişkin  
bir hüküm bulunmadığı, idarece alınan kararda söz konusu düzenlemenin ihale tarihinde  
yürürlükte olmadığı kabul edilmekte ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararının  
uygulanmasının zorunlu olduğu gerekçesiyle Birim Fiyat Teklif Cetveli’nde düzeltme  
yapıldığının belirtildiği, ancak ihaleyi yapan idarenin yargı kararının uygulanması  
gerekçesiyle Birim Fiyat Teklif Cetveli’nde re’sen düzeltme yapmasının hukuka aykırı  
olduğu, ihale (son teklif verme) tarihinde anılan Tebliğin 16.5.3’üncü maddesi yürürlükte  
olmadığından anılan düzenlemenin geçmişe etkili olacak şekilde itirazen şikâyete konu  
ihalede uygulanmasının hukuka aykırılık teşkil ettiği, kaldı ki ihale üzerinde bırakılan  
isteklinin Birim Fiyat Teklif Cetveli’nde yer alan hatanın yazılımdan kaynaklanan yuvarlama  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
nedeniyle oluşan bir hesaplama hatası değil doğrudan aritmetik bir hata olduğu,  
2) İhale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata aykırı  
olduğu,  
a) Açıklama kapsamında sunulan analizin, idarece verilen analiz formatına, birim fiyat  
tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına ve Teknik Şartname’ye aykırı olduğu,  
isteklinin analiz girdilerini ve miktarlarını değiştirdiği, bazı analiz girdilerine ise hiç yer  
vermediği,  
b) Açıklama istenmeyen analiz girdilerine 0,01 TL ve daha az fiyat teklif edilmesi  
nedeniyle bazı analiz girdilerinin tutarlarının 0,00 TL olarak hesaplandığı, bu durumun söz  
konusu analiz girdileri için fiyat öngörülmediği anlamına geldiği,  
c) Analizde aritmetik hata yapılmış olup, yuvarlamadan ve aritmetik hatalardan  
kaynaklanan hesaplama hatalarının düzeltilmesi durumunda, düzeltilmiş analiz fiyatının  
teklif edilen birim fiyatın üzerinde kaldığı,  
d) İhale üzerinde bırakılan isteklinin açıklamasında yer alan analiz girdileri için,  
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının cari yıl (2018) rayiç fiyatlarının altında fiyatlar teklif  
edildiği, ayrıca yapılan açıklamada hukuka aykırı şekilde cari yıl birim fiyat listesinde yer  
almayan ancak geçmiş yıllarda birim fiyatı yayımlanmış olan pozlara ilişkin rayiç fiyatlar  
kullanıldığı, dolayısıyla söz konusu analiz girdileri için kullanılan fiyatların Kamu İhale  
Genel Tebliği’nin 45.1.6’ncı maddesine uygun olmadığı ve 45.1.13’üncü maddesine göre  
belgelendirilmediği,  
e) Analizlerdeki işçilik bedellerinin, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.9’uncu  
maddesine aykırı olarak 2018 yılı için yürürlükte bulunan saatlik asgari ücretin altında  
belirlendiği,  
f) Açıklama kapsamında esas alınan motorin fiyatının EPDK’nin il bazında günlük  
yayımlanan ve ilan/davet ile ihale tarihi (ihale tarihi hariç) arasında geçerli olan akaryakıt  
fiyatlarının %90’ının altında olduğu ve mazotun litre’den kg’ye dönüşümünde yoğunluğun  
0,820-0,845 kg/lt olarak belirlenmediği,  
g) Açıklama kapsamında, para birimi olarak Euro ve Dolar cinsinden belirlenmiş olan  
fiyatların Türk Lirası’na çevrilmesinde ihale ilan tarihi ile ihale tarihi (ihale tarihi hariç)  
arasında geçerli olan TCMB tarafından belirlenmiş döviz kurları esas alınarak hesaplama  
yapılması gerekirken, farklı tarihlere ilişkin kurlar esas alındığı,  
h) Açıklama istenen analiz formatında, nakliye girdilerinin poz numarası ve taşıma  
formülü verilmiş olduğundan, açıklamaların verilen formüle göre yapılması gerektiği halde  
bazı nakliye girdilerinin fiyat teklifi ile açıklanmasının mevzuata aykırılık teşkil ettiği,  
nakliye mesafelerinin yaklaşık maliyette idarece tespit edilen mesafelerden daha düşük  
alınmasına rağmen belgelendirilmek suretiyle açıklanmadığı, ayrıca formül ile açıklanan  
nakliye birim fiyatlarında m3/ton dönüşümlerinin hatalı yapıldığı ve “K” taşıma katsayısı  
2018 yılı için belirlenen rakamdan daha düşük alındığı,  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
i) Analiz girdilerine ait fiyat tekliflerinin Kamu İhale Genel Tebliği’ne göre fiyat  
teklifine konu alanda faaliyette bulunan firmalardan alınmadığı, fiyat tekliflerinin Kamu İhale  
Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesi gereğince gerekli ibareler yazılmak suretiyle ilgili  
meslek mensubu tarafından imzalanmadığı gibi söz konusu belgelerde meslek mensubu kaşesi  
ile fiyat teklifini veren kişiye ait imza ve kaşenin de eksik olduğu, fiyat tekliflerini tevsik  
etmek için sunulan tutanakların geçici vergi beyanname dönemlerinin hatalı şekilde  
belirlendiği ve ilgili tutanakların fiyat teklifi veren firmaların beyannamelerini düzenlemeye  
yetkili meslek mensuplarınca Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun düzenlenmediği, fiyat  
tekliflerinin dayanağı olan maliyet/satış tutan tespit tutanakları ile fiyat teklifleri arasında  
içerdikleri bilgiler bakımından tutarsızlık bulunduğu, tutanaklardaki hesaplamalarda hatalar  
yapılmış  
olup,  
satışlara  
dayalı  
açıklamalar  
için  
ağırlıklı  
ortalama birim satış tutarının %80’inin altında olması, maliyete dayalı açıklamalar için ise  
ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmaması koşullarının gerçekleşmediği,  
j) Analizlerde yer alan iş makinelerinin ve araçların birim fiyatlarında ÇŞB rayiç  
fiyatlarının  
kullanılmadığı ve fiyat teklifi alındığı, amortisman girdisinin fiyat teklifi ile  
açıklanabilmesine  
izin  
veren mevzuat hükmü bulunmadığından söz konusu makineler ve araçlar için yapılan  
açıklamaların bu yönüyle mevzuata uygun olmadığı,  
k) Analizlerde yer alan iş makinelerinin ve araçların birim fiyatlarının, bu makine ve  
araçların isteklinin kendi malı olduğu gerekçesiyle amortisman giderine ilişkin maliyetin  
düşürülmesi suretiyle hesaplandığı halde söz konusu iş makinelerinin ve araçlarının  
isteklinin kendi malı olduğunu göstermek üzere ruhsat, demirbaş veya amortisman  
defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı ya da yeminli mali müşavir, serbest  
muhasebeci mali müşavir veya serbest muhasebeci raporu sunulmadığı, amortisman süresini  
tevsik eden yasal belgelere açıklama kapsamında yer verilmediği, amortisman süresi sona  
ermemiş olan makine ve araçlar için amortisman hesaplanmadığı, makine ve araçların resmi  
rayiçlerinde asgari güç ve kapasite değerleri ile teknik özelliklerine yer verilmesi nedeniyle,  
fiyat teklifi alınarak ya da kendi malı makine ve araçlarla yapılan açıklamalarda, söz konusu  
asgari güç, teknik özellik ve kapasite değerlerinin sağlandığının belgelendirilmesi gerektiği  
halde bu belgelendirmenin yapılmadığı, ihale üzerinde bırakılan iş ortaklığının makine ve  
ekipmanlar için aldığı fiyat tekliflerinin, amortisman dışında kalan gider kalemlerini  
karşılamadığı, fiyat teklifi almak suretiyle makinelere ilişkin yapılan açıklamaların  
mevzuata uygun olmadığı,  
l) Tünel delme makinelerinin, çalışacakları projeye göre üretimi yapılan iş makineleri  
olup seri üretim ile imal edilmediği ve ÇŞB tarafından rayiç fiyatı yayımlanmadığı, tünel  
delme makinesinin ihale dokümanı kapsamındaki Silvan Tüneli İkmali TBM Tüneli Yapısal  
Tasarım Raporu’nda belirlenen kriterlere ve “Silvan Tüneli İkmali Gazlı Ortamda Çalışan  
Tünel Delme Makinası (TDM) ve Tünel Segman (Segment) Kaplama Teknik Şartnamesi”ne  
göre projelendirilip imal edilmesi gerektiği, TDM ve yardımcı elemanlarına (ataşman)  
ilişkin fiyat teklifi alınabilmesi için, makinenin çalışacağı zeminin jeolojik özellikleri ve  
proje karakteristikleri dikkate alınarak öncelikle üretici tarafından projeye özel “teknik  
teklif” hazırlanması gerektiği, ihale üzerinde bırakılan isteklinin TDM için aldığı fiyat  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
teklifi kapsamında teknik teklif bulunmadığı, TDM’nin ve yardımcı elemanlarının (geri  
sistemler, pasa nakliye sistemleri, elektriksel sistemler, kılavuz sistemi, havalandırma  
sistemi, emniyet sistemi, yangın kontrol ve gaz dedektör sistemi vs.) ihale dokümanında  
belirlenen teknik özellikleri sağladığını gösteren açıklamalar yer almadığı ve yardımcı  
elemanların teklife dahil olup olmadığının belirtilmediği, TDM ve yardımcı elemanları seri  
üretimi yapılmayan iş makinesi ve ekipmanları olup, alınan fiyat tekliflerinin satış tutarı  
tespit tutanağına dayalı olarak hazırlanmasının mümkün olmadığı, ihale üzerinde bırakılan  
isteklinin sunduğu fiyat teklifini veren firmanın son veya bir önceki geçici vergi beyanname  
döneminde, ihale konusu iş kapsamında kullanılacak olan TDM satışının bulunmadığı,  
idarece şikayet başvurusu üzerine verilen kararda, tüm fiyat tekliflerinin yurt içinden  
alındığının belirtildiği, ancak söz konusu makinenin daha önce Türkiye’de kurulu herhangi  
bir firma tarafından üretimi ve satışının yapılmadığı, dolayısıyla yurt içinden bu makineye  
ait maliyete veya satışlara dayalı bir fiyat teklifi verilmesinin olanaksız olduğu, ihale  
üzerinde bırakılan isteklinin TDM için aldığı fiyat teklifinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin  
45.1.13.1’inci maddesine uygun olmadığı, TDM için sunulan fiyat teklifinin söz konusu  
alanda faaliyette bulunan firmadan alınmadığı, bu fiyat teklifinin Kamu ihale Genel  
Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesi gereğince gerekli ibareler yazılmak suretiyle ilgili  
meslek mensubu tarafından imzalanmadığı gibi söz konusu belgelerde meslek mensubu  
kaşesi ile fiyat teklifini veren kişiye ait imza ve kaşenin de eksik olduğu, fiyat teklifini  
tevsik etmek için sunulan tutanaktaki geçici vergi beyanname döneminin hatalı belirlendiği  
ve ilgili tutanağın fiyat teklifi veren firmanın beyannamelerini düzenlemeye yetkili meslek  
mensuplarınca Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun şekilde düzenlenmediği, fiyat  
tekliflerinin dayanağı olan maliyet/satış tutarı tespit tutanakları ile fiyat teklifleri arasında,  
içerdikleri bilgiler bakımından tutarsızlık bulunduğu, tutanaklardaki hesaplamalarda da  
hatalar yapıldığı, satışlara dayalı açıklamalar için ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %  
80’inin altında olması, maliyete dayalı açıklamalar için ise ortalama/toplam birim maliyet  
tutarının altında olmaması koşullarının gerçekleşmediği, isteklinin sunduğu fiyat teklifinde  
TDM’nin iş yerine nakli ile çalışmaya hazır hale getirilmesine ilişkin maliyetlere yer  
verilmediği,  
m) Açıklama istenen STİ-01 iş kaleminin analizi ve birim fiyat tarifi uyarınca; tünel  
kaplama segmanlarının, beton üretimi, dökümü, kalıp, işçilik, makine, istif, kür vb. segman  
üretimine dair tüm işlerin baştan sona yapıldığı tesiste (segman üretim fabrikası) imal  
edilmesi gerektiği, ihale üzerinde bırakılan isteklinin tüm bu hususları içerecek şekilde  
analiz oluşturmadığı ve söz konusu girdilere açıklamasında yer vermediği, segman üretimi  
yapılacak fabrikanın, idarenin onaylayacağı bir firma tarafından yine idarenin onaylayacağı  
uygulama projesine göre yapılacağı, söz konusu fabrikanın ihale konusu işe özgü olarak  
kurulması gerekmekte olup bu nedenle “fabrika kurulmasına ilişkin” fiyat teklifinin “satış  
tutarı tespit tutanağı” dayanak alınarak açıklanmasının mümkün olmadığı, ihale üzerinde  
bırakılan isteklinin segman fabrikası için almış olduğu fiyat teklifi maliyet tespit tutanağı  
dayanak alınarak hazırlanmamış olduğundan yapmış olduğu açıklamanın uygun olmadığı,  
fabrikanın fiyat teklifi alınarak açıklanabilmesi için; fabrikanın kurulumuna ilişkin tüm girdi  
(mamul/mal, işçilik, diğer) maliyetlerinin belirtildiği maliyete dayalı tespit tutanağı  
düzenlenmesi ve bu tutanakta toplam birim maliyetin hesaplanması gerektiği, “fabrika  
kurulması” bir hizmet olup, mamul/mal olmadığından fiyat teklifi veren firmanın muhasebe  
kayıtlarından, ağırlıklı ortalama birim maliyet hesaplanarak maliyet tespit tutanağına dayalı  
fiyat teklifi alınmasının da mümkün olmadığı, segment üretim fabrikası ile ilgili aşırı düşük  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
teklif açıklamasının Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13’üncü maddesinde yer alan  
düzenlemelere uygun şekilde yapılmadığı,  
n) Açıklanması istenen iş kalemi kapsamında kullanılması öngörülen elektrik enerjisi  
için teklif edilen bedelin, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13’üncü maddesine uygun  
şekilde belgelendirilmek suretiyle açıklanmadığı,  
o) Analiz formatında çimento ve demirin işyerine nakli için açıklama yapılması  
istendiği halde aşırı düşük teklif sahibi istekli tarafından mevzuata uygun şekilde  
açıklanmadığı, çimento ve demir girdileri için “nakliye dâhil” fiyat teklifi alınmasının  
mümkün olmadığı, zira fiyat teklifi alınan kişinin taşıma bedelleri içeren yevmiye defteri  
kayıtları olsa bile farklı mesafelere taşıma bedelleri içeren yevmiye defter kayıtlarından  
hareketle fiyat teklifine esas ağırlıklı ortalama birim satış tutarının tespitinin mümkün  
bulunmadığı,  
p) TDM ve açıklanması istenen diğer girdiler için aşırı düşük teklif açıklaması  
kapsamında sunulan belgeler ve fiyat tekliflerinin, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama  
Yönetmeliği’nin 31’inci maddesinde yer alan belgelerin sunuluş şekline ilişkin  
düzenlemelere aykırılık teşkil ettiği, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif  
açıklaması kapsamında sunduğu yurt dışından elde edilmiş resmi belgelerde anılan  
Yönetmelik’in (a) bendinde öngörülen apostil tasdik şerhinin bulunmadığı, belge üzerinde  
belgedeki imzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzalayanın ve  
varsa üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun teyit işleminin yapılmadığı,  
(b) bendi uyarınca belgenin düzenlendiği ülke ile Türkiye arasında söz konusu belgelerin  
tasdikine ilişkin özel anlaşma veya sözleşme hükümlerine uyulmadığı ya da anılan ülkeler  
arasında konuyla ilgili özel bir anlaşma veya sözleşme bulunmadığı halde anılan  
Yönetmelikte yer alan tasdik işlemi yapılmaksızın belgelerin sunulduğu, anılan isteklinin  
açıklaması kapsamında yer alan ve resmi nitelik taşımayan belgeler için (c) bendinde  
öngörülen tasdik işleminin gerek yetkili merciler ve gerekse tasdik sıralaması ile içerik  
bakımından anılan bent hükümlerine aykın şekilde gerçekleştirildiği, teselsülen yapılması  
gereken tasdik işlemlerindeki teyit unsurlarına ilişkin eksiklik ve hataların (ç) bendine uygun  
olarak düzeltilmediği, (d) bendinde düzenlenen tasdik işleminin gerek yetkili merciler ve  
gerekse tasdik makamı ile içerik bakımından anılan bent hükümlerine aykırı şekilde  
yapıldığı, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından açıklaması kapsamında sunulan  
belgelerin tercüme edilmesi ve bu tercümelerin tasdiki işlemlerinin Yönetmelik’in 31’inci  
maddesinin dördüncü fıkrasının (a) bendine uygun şekilde gerçekleştirilmediği,  
r) İhale üzerinde bırakılan isteklinin, açıklanması gereken girdiler için teklif ettiği  
fiyatın idarece o girdi için belirlenen yaklaşık maliyet tutarından fazla olduğu gerekçesiyle  
belgelendirme suretiyle açıklama yapmamasının 4734 sayılı Kanun’un 38’inci maddesi ile  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13’üncü maddesine aykırı olduğu,  
s) İhale komisyonu kararında, aşırı düşük teklif açıklaması istenen isteklinin,  
20.11.2018 tarihinde idareye verdiği dilekçe ile idarenin hazırladığı analizlere ilişkin bazı  
sorular yönelttiği, bu soruların ihale komisyonunca cevaplandırılarak istekliye ek süre  
verildiği, 4734 sayılı Kanun’a ve ilgili mevzuatına göre, sadece ihale dokümanına yönelik  
olarak idareden açıklama istenmesi mümkün olduğundan, isteklilerin aşırı düşük tekliflerin  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
sorgulanması aşamasında idareden açıklama istemeleri ve idarenin de bu doğrultuda açıklama  
yaparak ek süre vermesinin hukuken mümkün bulunmadığı iddialarına yer verilmiştir.  
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit  
edilmiştir.  
1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:  
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tekliflerin hazırlanması ve sunulması” başlıklı  
30’uncu maddesinde “…Teklif mektubu ve geçici teminat da dahil olmak üzere ihaleye  
katılabilme şartı olarak istenilen bütün belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin  
adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu ve  
ihaleyi yapan idarenin açık adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır  
ve mühürlenir.  
Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak sunulur. Teklif mektubunda ihale dokümanının  
tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile  
birbirine uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması ve  
teklif mektubunun ad, soyad veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış  
olması zorunludur. Mal alımı ihalelerinde, ihale dokümanında alternatif teklif  
verilebileceğine dair hüküm bulunması halinde, alternatif tekliflerde aynı şekilde hazırlanarak  
sunulur…” hükmü,  
Aynı Kanun’un “Tekliflerin alınması ve açılması” başlıklı 36’ncı maddesinde  
“…Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. İhale  
komisyonunca ihale dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla  
tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale komisyonu teklif  
zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına uygun olmayan  
zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle birlikte hazır  
bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.  
İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının  
usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici  
teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve  
yaklaşık maliyet tutarı açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca  
imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan  
belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen  
değerlendirilmek üzere oturum kapatılır…” hükmü,  
Aynı Kanun’un “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 37’nci maddesinde  
“…Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile  
geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen  
isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını  
değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece  
belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir.  
Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici  
teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve  
teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı  
değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup  
olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir.  
Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik  
hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır…” hükmü yer almaktadır.  
25.01.2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu İhale Genel Tebliği’nde  
Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’in 3’üncü maddesinde “Aynı Tebliğin 16.5.2.1 inci  
maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.  
‘16.5.3. Elektronik araçlar yardımıyla tablolama programları (MS Excel, Numbers,  
LibreOffice Calc ve benzerleri) kullanılarak oluşturulan teklif mektubu eki cetvelin çarpım ve  
toplamlarında yazılımdan kaynaklanan yuvarlamalar nedeniyle oluşan hesaplama  
farklılıkları, toplam teklif fiyatının binde birine eşit veya daha az olması ve ihalenin  
sonuçlandırılmasına esas teklif sıralamasının değişmemesi kaydıyla aritmetik hata olarak  
kabul edilmeyecek ve bu farklılıklar isteklinin teklif cetvelinde yazılı birim fiyatlar esas  
alınarak ihale komisyonu tarafından resen düzeltilecektir. Yapılan bu düzeltme sonucu  
bulunan tutar, sınır değer hesabı hariç, isteklinin teklif ve yeterlik değerlendirmesine esas  
nihai teklif fiyatı olarak kabul edilecektir.’” açıklamasına yer verilmek suretiyle iddia konusu  
maddenin Tebliğ’e eklendiği,  
Danıştay Onüçüncü Dairesinin 29.11.2017 tarihli ve E:2017/464 sayılı yürütmenin  
durdurulması isteminin kısmen kabulü kararı üzerine 31.03.2018 tarihinde Resmi Gazete’de  
yayımlanan Kamu İhale Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’in 1’inci  
maddesinde “22/8/2009 tarihli ve 27327 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kamu İhale  
Genel Tebliğinin 16.5.3 numaralı maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.açıklamasına yer  
verilerek ilgili maddenin yürürlükten kaldırıldığı,  
Kamu İhale Kurumu’nun itirazı üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun  
05.07.2018 tarihli ve YD İtiraz No: 2018/141 sayılı itirazın kısmen kabulüyle Kamu İhale  
Genel Tebliği’ne eklenen 16.5.3 maddesinin yürütmesinin durdurulması kararının  
kaldırılması kararı sonrası 20.11.2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu İhale  
Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’de “Madde 1- 22/8/2009 tarihli ve  
27327 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kamu İhale Genel Tebliğinin 16.5.3 üncü maddesi  
aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir. 16.5.3.Elektronik araçlar yardımıyla tablolama  
programları (MS Excel, Numbers, LibreOffice Calc ve benzerleri) kullanılarak oluşturulan  
teklif mektubu eki cetvelin çarpım ve toplamlarında yazılımdan kaynaklanan yuvarlamalar  
nedeniyle oluşan hesaplama farklılıkları, toplam teklif fiyatının binde birine eşit veya daha az  
olması ve ihalenin sonuçlandırılmasına esas teklif sıralamasının değişmemesi kaydıyla  
aritmetik hata olarak kabul edilmeyecek ve bu farklılıklar isteklinin teklif cetvelinde yazılı  
birim fiyatlar esas alınarak ihale komisyonu tarafından resen düzeltilecektir. Yapılan bu  
düzeltme sonucu bulunan tutar, sınır değer hesabı hariç, isteklinin teklif ve yeterlik  
değerlendirmesine esas nihai teklif fiyatı olarak kabul edilecektir.  
Madde 2 – Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.’” açıklamasına yer verilerek  
ilgili Tebliğ açıklamasının yeniden yürürlüğe girdiği anlaşılmaktadır.  
Anılan Tebliğ’de yer alan yürürlük maddesi incelendiğinde; Kamu İhale Genel  
Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’in yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği  
hükmüne yer verildiği, bu çerçevede ilgili maddelerin başlamış ve devam eden ihalelere  
uygulanmayacağına ilişkin herhangi bir açıklama bulunmadığı dikkate alındığında yayımı  
tarihinde yürürlüğe girdiği anlaşılan Tebliğ’in 16.5.3’üncü maddesinin başvuru konusu  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
ihalenin teklif değerlendirme aşamasında uygulanması gerektiği anlaşılmaktadır.  
İhale konusu işe ilişkin birim fiyat teklif cetvelinde 10 adet iş kalemi bulunduğu, ihale  
üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan Birim Fiyat Teklif Cetveli’nde 10’uncu sırada  
yer alan “200 mm Çaplı Drenaj Borusu ile Drenaj Yapılması” iş kalemi için miktar ve birim  
fiyatın çarpımı sonucu istekli tarafından 220.000,00 TL tutara ulaşılması gerekirken  
219.863,50 TL tutarına ulaşıldığı, bahse konu iş kaleminin aşırı düşük teklif sorgulamasına  
konu iş kalemi olmadığı tespit edilmiştir.  
Başvuruya konu ihalede istekli tarafından teklif edilen tutarın 842.241.323,50 TL  
olduğu, bahse konu hesaplama farklılığının ise 136,50 TL olduğu, söz konusu hesaplama  
farklılığının isteklinin teklifinin binde 0,000162’sine karşılık geldiği, dolayısıyla hesaplama  
farklılığının toplam teklif fiyatının binde birinden az olduğu anlaşılmıştır.  
Ayrıca, istekli tarafından teklif edilen tutarın 842.241.323,50 TL olduğu, ihale  
komisyonu kararına göre ekonomik açıdan en avantajlı teklifin idarece re’sen düzeltilerek  
842.241.460,00 TL olarak belirlendiği ve isteklinin fiyat ile fiyat dışı unsurlar  
değerlendirilmek suretiyle ulaşılan toplam puanının 92,00 olduğu, ihalede ekonomik açıdan  
en avantajlı ikinci teklifin 1.052.767.229,52 TL olduğu ve bu isteklinin fiyat ile fiyat dışı  
unsurlar değerlendirilmek suretiyle ulaşılan toplam puanının 87,75 olduğu, her iki teklif  
arasında 210.525.906,02 TL fark bulunduğu hususu dikkate alındığında, bahse konu 136,50  
TL hesaplama farklılığının ihalenin sonuçlandırılmasına esas teklif sıralamasını  
değiştirmediği anlaşılmıştır.  
Teklif değerlendirme aşamasında yürürlükte olduğu ve uygulanması gerektiği anlaşılan  
Tebliğ’in yukarıya aktarılan 16.5.3’üncü maddesinde yer alan açıklamalar çerçevesinde  
hesaplama farklılığının toplam teklif fiyatının binde birinden az olduğu ve ihalenin  
sonuçlandırılmasına esas teklif sıralamasını değiştirmediği hususları bir arada  
değerlendirildiğinde, idarece hesaplama farklılığının re’sen düzeltilmesinde mevzuata  
aykırılık bulunmadığı anlaşılmış olup, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı  
sonucuna varılmıştır.  
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:  
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 39’uncu  
maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya  
idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu  
teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli  
olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.  
İhale komisyonu;  
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,  
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım  
işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,  
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,  
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri  
değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı  
açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne  
göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin  
belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu  
maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık  
maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile  
yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen  
açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale  
komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.”  
hükmü yer almaktadır.  
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı  
45’inci maddesinde “45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;  
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine  
göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler,  
inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi  
cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,  
b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım  
şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını  
istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme,  
boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz  
girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,  
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de  
tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda,  
yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması  
gerekmektedir.  
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği  
gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da  
düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş  
kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.  
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri  
(özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri  
(paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği  
analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi  
gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine  
ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş  
kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.  
45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca  
yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve  
söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını  
kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek  
açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu  
kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider  
içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek  
birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider”  
tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde  
de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu  
kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları  
için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.  
45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı  
tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz  
numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere  
ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.  
45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi  
tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb.  
iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme  
ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.  
45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale  
dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım  
şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların  
üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede;  
çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar  
esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından resen düzeltilir. Bu şekilde  
düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.  
45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer  
alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.  
45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit  
edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları  
açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere  
dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.  
İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;  
a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,  
b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,  
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat  
tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,  
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari  
fiyatlar,  
d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,  
e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,  
f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.  
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları  
açıklamaları kapsamında sunacaklardır.  
Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen  
mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek  
suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi  
ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara  
ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya  
malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan  
fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu  
değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine  
ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması  
yeterlidir.  
45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi  
alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan  
veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife  
konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı  
(Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup,  
meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye  
verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar  
meslek mensubundan istenebilecektir.  
Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin  
mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen  
ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması  
halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında  
olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu  
tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre  
tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki  
ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin  
yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi  
gerekmektedir.  
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen  
birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin  
altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek  
mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine  
göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit  
tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan  
ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle  
kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.  
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden  
alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu  
değildir.  
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle  
yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe  
kullanılmak suretiyle de yapılabilir.  
45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın  
ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki  
bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler  
veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.  
45.1.13.11. Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir  
önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir  
önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin  
birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas  
alınır.  
Örneğin; 11.1.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi  
beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2013”, 15.7.2014 tarihinde açık ihale usulü ile  
yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2014” tür.  
45.1.13.14. İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak EPDK tarafından il  
bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatlarının % 90’ının altında sunulan açıklamalar  
geçerli kabul edilmeyecektir.  
45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 - 45.1.13) maddelerine  
uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan  
veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek  
suretiyle reddedilecektir...” açıklaması yer almaktadır.  
İhaleye ait İdari Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale  
komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme  
göre sınır değeri hesaplar.  
33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre  
açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri  
aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen  
kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak  
ister. İhale komisyonu;  
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,  
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı  
avantajlı koşullar,  
c) Teklif edilen işin özgünlüğü,  
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir.  
Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada  
bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli  
teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında  
olması durumunda kesin teminat 40.2 maddesinde yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar  
üzerinden alınır. ” düzenlemesi yer almaktadır.  
İhalede teklifi aşırı düşük olduğu tespit edilen Simtay İnşaat Anonim Şirketi-Pramid  
YaYol Enerji İnşaat Anonim Şirketi İş Ortaklığından 16.11.2018 tarihinde aşırı düşük teklif  
açıklaması istenildiği, aşırı düşük teklif sorgulama yazısı ekinde açıklama istenen iş kalemleri  
listesi, açıklama istenilen iş kalemi analiz girdileri listesi ve açıklama istenmeyen analiz  
girdileri listesine yer verildiği, bu kapsamda “STİ-01” poz numaralı “Tünel Delme Makinesi  
(TDM) Kullanılarak İç Çapı 10,00 m, Dış Çapı 10,80 m ve Kazı Çapı 11,20 m Olan Tünel  
Kazısı ve Beton Kaplaması Yapılmasıiş kalemine ilişkin açıklama istenildiği, anılan iş  
kalemi analiz girdileri ile analiz girdileri kapsamında yer alan yardımcı analizlere sorgulama  
yazısı kapsamında yer verildiği tespit edilmiştir.  
28.12.2018 tarihli ihale komisyonu kararında Simtay İnşaat Anonim Şirketi-Pramid  
YaYol Enerji İnşaat Anonim Şirketi İş Ortaklığının sunduğu aşırı düşük teklif  
açıklamalarının mevzuata uygun olduğu değerlendirilerek ihalenin anılan istekli üzerinde  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
bırakıldığı tespit edilmiştir.  
Simtay İnşaat Anonim Şirketi-Pramid YaYol Enerji İnşaat Anonim Şirketi İş  
Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde,  
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında  
“Aşırı düşük savunma hukuku” başlıklı açıklama yazısına yer verildiği, bahse konu yazıda  
açıklama hakkında genel bilgilere yer verildiği, yazı ekinde açıklama istenilen iş kalemi ile  
açıklama istenilmeyen iş kalemlerine ilişkin öngörülen maliyetleri gösterir hesap cetveli  
bulunduğu, söz konusu cetvelde istekli tarafından öngörülen maliyet ile kâr ve genel giderlere  
de yer verildiği, yine açıklama kapsamında “Açıklama istenen analiz girdileri” başlıklı listeye  
yer verildiği, anılan listede rayici kullanılan kamu kurum ve kuruluşları bilgisine, hangi analiz  
girdilerine ilişkin fiyat teklifi sunulduğu bilgisine ve saatlik asgari ücret bilgisine yer  
verildiği, ayrıca “Açıklama istenmeyen analiz girdileri” listesine, 1 saatlik işçi çalışma  
süresine göre işçilik çalışma saat ücret hesabına, kullanılan rayiçler ve pozlar listesine,  
açıklama istenilecek iş kalemleri kapsamındaki açıklama istenilen ve istenilmeyen analiz  
girdileri listesine açıklama kapsamında yer verildiği anlaşılmıştır.  
İstekli tarafından idarece sorgulama yazısı kapsamında kendilerine verilen analiz  
formatlarının kullanıldığı, bu kapsamda “STİ-01” poz numaralı Tünel Delme Makinesi  
(TDM) Kullanılarak İç Çapı 10,00 m, Dış Çapı 10,80 m ve Kazı Çapı 11,20 m Olan Tünel  
Kazısı ve Beton Kaplaması Yapılmasıiş kalemi kapsamında yer alan 6 adet analiz girdisi  
için birim fiyatlar öngörüldüğü, bahse konu analiz girdilerinin her biri için yine sorgulama  
yazısında yer alan yardımcı analiz formatlarının kullanıldığı, bu bağlamda bazı yardımcı  
analizlerde öngörülen fiyatları açıklamak amacıyla fiyat teklifleri sunulduğu, işçilik yardımcı  
analiz girdisi için 2018 yılı saatlik asgari ücretin öngörüldüğü, bazı yardımcı analizlerde ise  
alt yardımcı analizlerin kullanıldığı, yine bazı yardımcı analizlerde ise kamu kurum ve  
kuruluşları rayiç fiyatlarının kullanıldığı tespit edilmiştir.  
a) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında  
idarece sorgulama yazısı kapsamında verilen analiz formatlarının kullanıldığı, isteklinin  
açıklaması kapsamında sunduğu analizlerin idarece verilen analiz formatlarına uygun şekilde  
düzenlendiği, istekli tarafından sunulan üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerine konu analiz  
girdisi adlarının, analiz formatlarında yer alan analiz girdi adlarıyla uyumlu olduğu, ayrıca  
analiz girdisinin teknik özelliklerini gösterir bilgi ve belgeye açıklama kapsamında yer verme  
zorunluluğu bulunmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca, aşırı düşük teklif sorgulama yazısı ekinde yer  
alan analiz formatlarında analiz girdi miktarlarına da yer verildiği, istekli tarafından yapılan  
açıklamada yer alan girdi miktarlarının idarece verilen analiz girdi miktarlarıyla uyumlu  
olduğu tespit edilmiştir. Bu çerçevede başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna  
varılmıştır.  
b) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından açıklama istenilen iş kalemine ilişkin  
analizlerin sunulduğu anlaşılmıştır. İstekli tarafından sunulan analizlerde, aşırı düşük teklif  
sorgulama yazısında belirtilen açıklama istenilmeyen analiz girdilerine ilişkin ayrıca analiz  
sunulmadığı, bununla birlikte bahse konu analiz girdilerin tamamında en az 0,01 TL olmak  
üzere bedel öngörüldüğü, herhangi bir analiz girdisi için 0,00 TL (sıfır) bedel öngörülmediği,  
bu bağlamda başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
c) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından iş kalemi, analiz girdisi, yardımcı analiz  
ve alt yardımcı analiz olmak üzere toplam 29 farklı analizin açıklama kapsamında sunulduğu,  
anılan analizler incelendiğinde herhangi bir hesap hatası bulunmadığı tespit edilmiş olup  
başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
d) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından 04.112, 04.252 ve 04.616/A poz numaralı  
3 farklı analiz girdisine ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2018 yılı rayiçlerinin  
kullanıldığı, bu hususun açıklama kapsamında belirtildiği, anılan rayiçlerin 2018 yılı rayiç  
fiyatlarının altında olmadığı, ayrıca 3 analiz girdisinin de Çevre ve Şehircilik Bakanlığının  
yayımladığı 2018 yılı İnşaat ve Tesisat Birim Fiyatları Kitabı’nda yer aldığı anlaşılmıştır. Bu  
bağlamda, başvuru sahibinin anılan iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
e) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması  
kapsamındaki analizlerde işçilik girdileri için 2018 yılı saatlik asgari ücret olan 9,02 TL  
bedel öngörüldüğü, dolayısıyla Tebliğ’in 45.1.9’uncu maddesine aykırılık bulunmadığı ve  
başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı anlaşılmıştır.  
f) Aşırı düşük teklif sorgulama yazısı incelendiğinde, motorin girdisinin açıklama  
istenilmeyen analiz girdileri arasında yer aldığı, istekli tarafından motorin girdisine ilişkin  
bedel öngörülmekle birlikte bu bedele ilişkin açıklama sunulmadığı, bu durumda Tebliğ’in  
yukarıya aktarılan 45.1.13.14’üncü maddesine aykırılıktan söz edilemeyeceği anlaşılmış  
olup, açıklama istenilmeyen analiz girdilerinin bedeline ilişkin başvuru sahibinin iddiasının  
yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
g) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında  
yer alan fiyat teklifi vb. belgelerde sadece Türk Lirası üzerinden bedel öngörüldüğü,  
analizlerde Euro veya Dolar para birimi üzerinden herhangi bir açıklama yer almadığı,  
dolayısıyla başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
h) Aşırı düşük teklif sorgulama yazısı kapsamında “07.005/SEG”, “TBM-004”,  
“07.006/BENT” poz numaralı nakliye analiz girdilerine ilişkin nakliye analiz formatına ve  
analiz formatında nakliye formülü ve değerlerine yer verildiği, açıklama istenilmeyen analiz  
girdisi olup olmadığı bilgisine 16.11.2018 tarihli aşırı düşük teklif sorgulama yazısında yer  
verilmemekle birlikte istekli tarafından yapılan ek bilgi talebine idare tarafından verilen  
27.11.2018 tarihli cevapta “07.005/SEG”, “TBM-004”, “07.006/BENT” poz numaralı nakliye  
analiz girdilerinin açıklama istenilmeyen analiz girdileri arasında gösterildiği, açıklama  
istenilmemesine rağmen istekli tarafından sorgulama yazı ekinde yer alan nakliye analiz  
formatına uygun şekilde açıklama yapıldığı, bu bağlamda başvuru sahibinin iddiasının  
yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
i) Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan, “Tünel açma makinesi (TBM)”  
analiz girdisine ilişkin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerine meslek mensubu  
tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre  
tarafımca düzenlenerek onaylanan (03/12/2108) tarih ve (YMM2485/2018-ÖZEL-115) sayılı  
maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını  
beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalandığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle  
meslek mensubu tarafından kaşelenip mühürlenerek imzalandığı, benzer şekilde “Segmen  
Fabrikası (Tüm ekipmanları)” analiz girdisine ilişkin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter  
ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (29/11/2108) tarih ve (001) sayılı  
maliyet tespit tutanağındaki toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.”  
ibaresinin yazılarak imzalandığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle meslek mensubu  
tarafından kaşelenip imzalandığı tespit edilmiştir.  
İstekli tarafından açıklama kapsamında sunulan üçüncü kişilerden alınan her iki fiyat  
teklifinin de Tebliğ’in yukarıya aktarılan 45.1.13.1’inci maddesine uygun şekilde  
düzenlendiği, aynı Tebliğ’de maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının meslek mensubu  
tarafından muhafaza edileceği ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyeceği ve gerekli  
görülmesi halinde idare tarafından bu tutanakların meslek mensubundan istenebileceği  
açıklamalarına yer verildiği, ihaleyi yapan idarece anılan tutanakların meslek mensubundan  
istenilmesinin gerekli görülmediği anlaşılmıştır.  
Bu bağlamda, üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerine dayanak maliyet/satış tutarı  
tespit tutanaklarına ilişkin idarece yapılan işlemde mevzuata aykırılık bulunmadığı tespit  
edilmiş olup, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
j) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında  
“Tünel açma makinesi (TBM)” ve “Segmen Fabrikası (Tüm ekipmanları)” analiz girdilerine  
ilişkin üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulduğu, “Tünel açma makinesi (TBM)”  
ve “Segmen Fabrikası (Tüm ekipmanları)”’na ilişkin kamu kurum ve kuruluşları tarafından  
yayımlanmış rayiç bulunmadığı, dolayısıyla anılan analiz girdileri için öngörülen fiyatları  
tevsiken kamu kurum ve kuruluşları rayiçleri kullanma imkânı bulunmadığı anlaşılmaktadır.  
Ayrıca, kendi malı olma şartı aranmayan başvuruya konu ihalede ihale üzerinde  
bırakılan isteklinin “Tünel açma makinesi (TBM)” ve “Segmen Fabrikası (Tüm ekipmanları)”  
makinaları için öngördüğü fiyatları, makinaların istekli mülkiyetinde olmaması nedeniyle  
amortisman bedeli üzerinden açıklama zorunluluğu bulunmadığı anlaşılmaktadır.  
Bu bağlamda istekli tarafından ihale konu işe özgü üretim gerektiren “Tünel açma  
makinesi (TBM)” ve “Segmen Fabrikası (Tüm ekipmanları)” için öngörülen fiyatları tevsiken  
üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifiyle açıklama yapılmasında mevzuata aykırılık  
bulunmadığı sonucuna varılmıştır.  
k) İstekli tarafından idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında Teklif birim  
fiyatlı iş kalemlerine yönelik teklif bedelimizi oluşturan bileşenlere ilişkin fiyatlarımız  
açıklama istenilen ve istenilmeyen iş kalemleri de dahil olmak üzere, ihale dokümanındaki  
(Birim fiyat tarifleri, teknik şartname, genel teknik şartname, DSİ genelge ve şartnameleri,  
idari şartname, kesin projeler, sözleşme kapsamındaki diğer hususlar v.b.) hükümleri esas  
alınarak oluşturulmuş ve söz konusu işin yapılabilirliğini ortaya koyan ..teklifimize  
ulaşılmıştır.ibarelerine yer verildiği tespit edilmiştir.  
Yukarıya aktarılan Tebliğ açıklamaları incelendiğinde, istekliler tarafından öngörülen  
fiyatların hangi şekillerde açıklanacağı hususlarına yer verilmiş olup açıklama kapsamında  
işin yürütümü aşamasında kullanılması öngörülen makine, ekipman, teçhizatların teknik  
özelliklerini gösterir belgelere de açıklama kapsamında yer verileceği yönünde herhangi bir  
açıklama bulunmadığı anlaşılmıştır.  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
Ayrıca, istekli tarafından makine ve araçların kendi malı olduğu gerekçesiyle  
amortisman giderine ilişkin maliyetin düşürülmesi yönünde bir yönteme açıklamada yer  
verilmediği, açıklama kapsamında herhangi bir amortisman hesabı yapılmadığı tespit  
edilmiştir.  
Bu bağlamda, istekli tarafından yapılan açıklamanın idarece verilen analiz  
formatlarına uygun şekilde düzenlendiği, istekli tarafından açıklama kapsamında sunulan ve  
üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerine konu analiz girdisi adlarının, analiz formatlarında  
yer alan analiz girdi adlarıyla uyumlu olduğu, bunun dışında analiz girdisinin teknik  
özelliklerini gösterir bilgi ve belgeye de açıklama kapsamında yer verilme zorunluluğu  
bulunmadığı anlaşılmıştır.  
Bu bağlamda, istekli tarafından yapılan açıklamanın teknik özellikler yönüyle  
Tebliğ’in yukarıya aktarılan açıklamalarını karşıladığı, açıklama kapsamında teknik  
özellikleri gösterir belge sunma zorunluluğu bulunmadığı, ayrıca istekli tarafından makine ve  
araçların kendi malı olduğu yönünde herhangi bir açıklama yapılmadığı, dolayısıyla iddianın  
yerinde olmadığı anlaşılmıştır.  
l) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında  
“Tünel açma makinesi (TBM)” analiz girdisine ilişkin üçüncü kişilerden alınan fiyat  
teklifinin sunulduğu, fiyat teklifi üzerinde “2018/185590 İKN’li ‘Silvan Tüneli İkmali’ yapım  
işi ihalesinin iş ortaklığının üzerinde kalması durumunda, iş kapsamında ihtiyacınız olan  
aşağıdaki tabloda belirtilen makineyi proje birim fiyat tariflerine ve teknik şartnamesine  
uygun ve her türlü nakliye dahil (şantiyede teslim) olacak şekilde aşağıda belirtilen teklif  
birim fiyattan KDV hariç olarak vermeyi taahhüt ederiz.” ibaresine yer verildiği, makineye  
ilişkin açıklamada “Tünel Açma Makinesi (TBM)” ibaresine yer verildiği tespit edilmiştir.  
Tebliğ’de yer alan aşırı düşük tekliflere ilişkin açıklamalarda, isteklilerin kamu kurum  
ve kuruluşları birim fiyatlarının yanı sıra üçüncü kişilerden alınmış fiyat tekliflerini de  
öngördükleri fiyatı tevsiken kullanabilecekleri anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, fiyat  
teklifine dayanak herhangi bir belgeye açıklama kapsamında yer verme zorunluluğu  
bulunmadığı, idarece gerekli görülmesi halinde mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı  
(Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağının (Ek-O.6) meslek mensubundan istenebileceği  
anlaşılmaktadır. Diğer taraftan meslek mensubunun üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi  
üzerindeki beyan ile Ek-O.5 ve Ek-O.6 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan  
sorumlu olduğu anlaşılmıştır.  
Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan, “Tünel açma makinesi (TBM)”  
analiz girdisine ilişkin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerine meslek mensubu  
tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre  
tarafımca düzenlenerek onaylanan (03/12/2108) tarih ve (YMM2485/2018-ÖZEL-115) sayılı  
maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını  
beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalandığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle  
meslek mensubu tarafından kaşelenip mühürlenerek imzalandığı anlaşılmıştır.  
Ayrıca, fiyat teklifi ekinde fiyat teklifini veren firmaya ait faaliyet belgesine yer  
verildiği, faaliyet belgesinde faaliyet konusu olarak “Her türlü makinaların ve yedek  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
parçalarının imalatı ve montajı” ibaresine yer verildiği, firmaya ilişkin bilgilerin yer aldığı  
ticaret sicil gazetesi üzerinde “Şirketin amaç ve konuları aşağıdaki gibidir. A-) Her türlü  
makinaların montajını, imalatını, revizyonlarını, alımını, satımını yapmak…” ibaresine yer  
verildiği, bu çerçevede fiyat teklifini hazırlayan firmanın söz konusu alanda faaliyette  
bulunduğu sonucuna varılmıştır.  
İstekli tarafından açıklama kapsamında sunulan üçüncü kişiden alınan fiyat teklifinin  
Tebliğ’in yukarıya aktarılan 45.1.13.1’inci maddesine uygun şekilde düzenlendiği, aynı  
Tebliğ’de maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının meslek mensubu tarafından muhafaza  
edileceği ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyeceği ve gerekli görülmesi halinde idare  
tarafından bu tutanakların meslek mensubundan istenebileceği açıklamalarına yer verildiği,  
bu bağlamda idarece anılan tutanakların meslek mensubundan istenilmesinin gerekli  
görülmediği, meslek mensubunun üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanı ile  
Ek-O.5 ve Ek-O.6 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumlu olduğu hususu  
da dikkate alındığında idarece yapılan işlemde mevzuata aykırılık bulunmadığı anlaşılmıştır.  
Ayrıca, fiyat teklifine konu alıma ilişkin açıklamanın, idarece aşırı düşük teklif sorgulaması  
kapsamında isteklilere verilen analiz formatında yer alan analiz girdi adıyla uyumlu olduğu,  
fiyat teklifine ek herhangi bir belge sunma zorunluluğu bulunmadığı, fiyat teklifini hazırlayan  
firma tarafından fiyat teklifi üzerinde makineyi proje birim fiyat tariflerine ve Teknik  
Şartnamesi’ne uygun ve her türlü nakliye dahil (şantiyede teslim) olacak şekilde  
hazırlayacakları beyanına yer verildiği hususu da dikkate alındığında, tünel delme  
makinesinin özgünlüğü nedeniyle buna uygun fiyat teklifi sunulması gerektiği yönündeki  
iddianın yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
Bununla birlikte, fiyat teklifini hazırlayan firmanın söz konusu alanda faaliyette  
bulunduğu, tünel delme makinesinin yurtiçinde üretiminin bulunup bulunmadığı hususunda  
ihale işlem dosyası üzerinden tespit yapılamayacağı, mevzuata uygun şekilde sunulan fiyat  
teklifinin hukuka uygunluk karinesinden yararlanacağı hususları bir arada  
değerlendirildiğinde, tünel delme makinesine ilişkin iddiaların yerinde olmadığı sonucuna  
varılmıştır.  
m) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında  
“Segmen Fabrikası (Tüm ekipmanları)” analiz girdisine ilişkin üçüncü kişilerden alınan  
fiyat teklifinin sunulduğu, fiyat teklifi üzerinde “2018/185590 İKN’li ‘Silvan Tüneli İkmali’  
yapım işi ihalesinin iş ortaklığınız üzerinde kalması durumunda, iş kapsamında ihtiyacınız  
olan aşağıdaki tabloda belirtilen inşaat imalat iş kalemine ait malzemeyi proje birim fiyat  
tariflerine ve teknik şartnamesine uygun ve her türlü nakliye dahil (şantiyede teslim) olacak  
şekilde aşağıda belirtilen teklif birim fiyattan KDV hariç olarak vermeyi taahhüt ederiz.”  
ibaresine yer verildiği, makineye ilişkin açıklamada “Segmen fabrikası (Tüm ekipmanları)”  
ibaresine yer verildiği tespit edilmiştir.  
“Segmen Fabrikası (Tüm ekipmanları)” analiz girdisine ilişkin üçüncü kişilerden  
alınan fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın,  
mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (29/11/2108)  
tarih ve (001) sayılı maliyet tespit tutanağındaki toplam birim maliyet tutarının altında  
olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalandığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek  
suretiyle meslek mensubu tarafından kaşelenip imzalandığı tespit edilmiştir.  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
Ayrıca, fiyat teklifi ekinde fiyat teklifini veren firmaya ait faaliyet belgesine yer  
verildiği, faaliyet belgesinde NACE kodunun “25.11.06- İnşaat ve inşaatçıların parçları için  
metal çatı ya da iskeletlerin imalatı (kuleler, direkler, destekler, köprüler vb.) (kepenk ve  
yangın merdiveni ile prefabrik yapılar hariç)” ibaresine yer verildiği, firmaya ilişkin  
bilgilerin yer aldığı ticaret sicil gazetesi üzerinde “Şirketin amaç ve konusu başlıca şunlardır.  
a-) …tünel beton kaplama çelik kalıp imalat ve montajı, pano tipi inşaat kalıpları imalatları,  
tünel içi çelik iksa imalatı ve montajı.  
…d. Şirket konuları ile ilgili her türlü tesisat, teçhizat, vasıta, menkul ve gayrimenkul  
mallar... yeniden mal ve inşa edebilir.. ” ibaresine yer verildiği, bu çerçevede fiyat teklifini  
hazırlayan firmanın söz konusu alanda faaliyette bulunduğu sonucuna varılmıştır.  
İstekli tarafından açıklama kapsamında sunulan üçüncü kişiden alınan fiyat teklifinin  
Tebliğ’in yukarıya aktarılan 45.1.13.1’inci maddesine uygun şekilde düzenlendiği, aynı  
Tebliğ’de maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının meslek mensubu tarafından muhafaza  
edileceği ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyeceği ve gerekli görülmesi halinde idare  
tarafından bu tutanakların meslek mensubundan istenebileceği açıklamalarına yer verildiği,  
bu bağlamda idarece anılan tutanakların meslek mensubundan istenilmesinin gerekli  
görülmediği, idarece yapılan işlemde mevzuata aykırılık bulunmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca,  
fiyat teklifine konu alıma ilişkin açıklamanın, idarece aşırı düşük teklif sorgulaması  
kapsamında isteklilere verilen analiz formatında yer alan analiz girdi adıyla uyumlu olduğu,  
fiyat teklifine ek herhangi bir belge sunma zorunluluğu bulunmadığı, fiyat teklifini hazırlayan  
firma tarafından fiyat teklifi üzerinde malzemeyi proje birim fiyat tariflerine ve Teknik  
Şartnamesi’ne uygun ve her türlü nakliye dahil (şantiyede teslim) olacak şekilde  
hazırlayacakları beyanına yer verildiği hususu da dikkate alındığında seğmen fabrikası fiyat  
teklifine ilişkin iddianın yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
n) Aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamında idarece hazırlanan analiz formatlarının  
bazılarında 04.112 poz numaralı “Elektrik enerjisi” analiz girdisinin yer aldığı, ihale  
üzerinde bırakılan istekli tarafından açıklama kapsamında sunulan analizlerde analiz  
formatlarına uygun olacak şekilde 04.112 poz numaralı “Elektrik enerjisi” analiz girdisine  
yer verildiği, bahse konu girdi için istekli tarafından 0,36 TL birim fiyat öngörüldüğü ve  
girdiye ilişkin “ÇSB 2018 Rayiç Fiyatları” açıklamasına yer verildiği, 0,36 TL birim fiyatın  
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan 2018 yılı rayici olduğu, ayrıca istekli  
tarafından açıklama istenen analiz girdileri listesi oluşturulduğu ve bu listede “Elektrik  
enerjisi” analiz girdisi için öngörülen birim fiyat ile bu fiyatın Çevre ve Şehircilik Bakanlığı  
tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiç olduğunu gösterir bilgiye ve söz konusu rayiçlerin  
poz numarasına yer verildiği anlaşılmıştır. Bu bağlamda, istekli tarafından öngörülen söz  
konusu fiyatı açıklamak için ayrıca belge sunma zorunluluğu bulunmadığı anlaşılmış olup  
anılan girdiye ilişkin yapılan açıklamada Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13’üncü  
maddesine aykırılık bulunmadığı ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna  
varılmıştır.  
o) Aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamında idarece hazırlanan analiz formatlarından  
TBM-002 poz numaralı analiz girdisi kapsamında 04.252 poz numaralı “Beton çelik çubuğu  
düz 14-50 mm (S220)” yardımcı analizinin yer aldığı, ihale üzerinde bırakılan istekli  
tarafından açıklama kapsamında sunulan analizde analiz formatına uygun olarak 04.252 poz  
numaralı “Beton çelik çubuğu düz 14-50 mm (S220)” analiz girdisine yer verildiği, analiz  
dipnotunda demir nakli için DSİ Demir Nakli pozu hesap formülünün kullanıldığı, Silvan-  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
İskenderun Demir Çelik Fabrikası mesafesi 590 km olarak belirlenmek suretiyle hesap  
formülü kullanılarak nakliye tutarının 0,184 TL olarak hesaplandığı, istekli tarafından  
04.252 poz numaralı “Beton çelik çubuğu düz 14-50 mm (S220)” analiz girdisi için nakliye  
dahil olarak 2,43 TL birim fiyat öngörüldüğü ve girdiye ilişkin “ÇSB 2018 Rayiç Fiyatları”  
kullanıldığı açıklamasına yer verildiği tespit edilmiştir. 04.252 poz numaralı “Beton çelik  
çubuğu düz 14-50 mm (S220)” yardımcı analizi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı  
tarafından yayımlanan 2018 yılı rayicinin 2,25 TL olduğu dikkate alındığında, açıklama  
kapsamında demir nakline ilişkin ayrıca fiyat öngörüldüğü anlaşılmıştır. Ayrıca, çimento  
girdisinin açıklama istenmeyen analiz girdileri arasında yer aldığı, dolayısıyla söz konusu  
girdi için açıklama sunma zorunluluğu bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu bağlamda, başvuru  
sahibinin çimento ve demir nakline ilişkin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
p) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması  
incelendiğinde, açıklama kapsamında yabancı ülkede düzenlenmiş herhangi bir belgeye yer  
verilmediği, bu bağlamda Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 31’inci  
maddesinin üçüncü fıkrasına aykırılıktan söz edilemeyeceği anlaşılmış olup, başvuru  
sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
r) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması  
incelendiğinde, istekli tarafından bazı yardımcı analizlerde öngörülen fiyatları açıklamak  
amacıyla fiyat teklifleri sunulduğu, işçilik yardımcı analiz girdisi için 2018 yılı saatlik asgari  
ücretin öngörüldüğü, bazı yardımcı analizlerde ise alt yardımcı analizlerin kullanıldığı, bazı  
yardımcı analizlerde ise kamu kurum ve kuruluşları rayiç fiyatlarının kullanıldığı, bu haliyle  
açıklanması istenilen analiz girdilerinin belgelendirildiği tespit edilmiştir. Tebliğ’in  
45.1.13’üncü maddesi incelendiğinde isteklinin açıklanması gereken girdiler için teklif ettiği  
fiyatın idarece o girdi için belirlenen yaklaşık maliyet tutarından fazla olamayacağı yönünde  
herhangi bir açıklamanın bulunmadığı, ayrıca isteklilerin yaklaşık maliyete dayanak teşkil  
eden analiz girdisi birim fiyatları bilgisine sahip olmadığı hususu da dikkate alındığında  
başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
s) 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhale dokümanında değişiklik veya açıklama  
yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinde “…  
Ayrıca, istekliler tekliflerini hazırlarken ihale dokümanında açıklanmasına ihtiyaç  
duyulan hususlarla ilgili olarak son teklif verme gününden yirmi gün öncesine kadar yazılı  
olarak açıklama talep edebilir. Bu talebin idarece uygun görülmesi halinde yapılacak  
açıklama, bu tarihe kadar ihale dokümanı alan bütün isteklilere son teklif verme gününden on  
gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde ve açıklama talebinde bulunan  
istekli belirtilmeksizin yazılı olarak gönderilir.hükmü,  
Aynı Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu  
verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık  
maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce,  
belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile  
ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.  
İhale komisyonu;  
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım  
işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,  
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,  
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri  
değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı  
açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.  
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne  
göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin  
belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu  
maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık  
maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile  
yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen  
açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale  
komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.”  
hükmü yer almaktadır.  
İhalede teklifi aşırı düşük olduğu tespit edilen Simtay İnşaat Anonim Şirketi-Pramid  
YaYol Enerji İnşaat Anonim Şirketi İş Ortaklığı’ndan 16.11.2018 tarihinde aşırı düşük  
teklif açıklaması istenildiği, istekli tarafından idareye gönderilen 20.11.2018 tarihli “Aşırı  
düşük sorgulama bilgi ve belge hukuku” konulu yazıda “1- Açıklama istenen STİ-01 iş  
kaleminin TBM-006 pozunun tanımında (Gayrimelhuz İşler (Yol Yapımı, E.N.H. Yapımı  
vs.)(BM-001,TBM002,TBM-003.TBM-004 ve TBM005 pozlarının toplamının % 5 i))  
ifadesinde belirtilen pozların birim fiyatının mı % 5 veya STİ-01 iş kaleminin analizinde  
bulunan bu pozların imalatlarının mı % 5 olduğu anlaşılamadığından TBM-006 pozunun  
analizinde ek bilgi ve belgeye ihtiyaç duyulduğu,  
2- SLVN-ÖBF007 pozu Tünel açma makinası (TBM) ile ilgili açıklamasını yaparken  
aldığımız fiyat tekliflerinde satış fiyatının Euro bazlı olmasından dolayı TL'ye çevirirken  
almamız gereken kur fiyatının tarihinin hangi tarih olması gerektiği,  
3- Analizlerde nakliye kalemi olarak açıklama istenen pozların açıklama istenen ve  
istenmeyen iş kalemleri içerisinde belirtilip belirtilmeyeceği hususunda ek bilgi ve belgeye  
ihtiyaç duyulduğu” ifadelerine yer verilmek suretiyle ek bilgi talebinde bulunulduğu, buna  
istinaden idare tarafından verilen 27.11.2018 tarihli cevapta, “Açıklama talebinde iletilen  
soruların cevapları ise aşağıdaki gibidir: …Yukarıdaki cevaplara göre yapılacak  
çalışmalarınızın ek süre gerektirmesi sebebiyle aşırı düşük teklif açıklamanızın en geç  
10.12.2018 Pazartesi saat 17:00’ye kadar İdaremize sunulması hususunda…” ifadelerine yer  
verildiği anlaşılmıştır.  
Kanun’un yukarıya aktarılan 29’uncu maddesinde isteklilerin tekliflerini hazırlarken  
ihale dokümanında açıklanmasına ihtiyaç duyduğu hususlar bulunması halinde son teklif  
verme gününden yirmi gün öncesine kadar yazılı olarak açıklama talep edebileceği, uygun  
görülmesi halinde idarece açıklama yapılabileceği, ihale dokümanı alan bütün isteklilere son  
teklif verme gününden on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde  
gönderileceği anlaşılmaktadır. Anılan Kanun hükmünün herhangi bir istekliye avantaj  
sağlamayacak şekilde isteklilerin daha sağlıklı teklif hazırlamasına imkân tanınmasına  
yönelik olduğu anlaşılmaktadır. Öte yandan, Kanun’un yukarıya aktarılan 38’inci maddesi ve  
kamu ihale mevzuatında aşırı düşük teklif sorgulama aşamasında isteklilerin idareye soru  
yöneltmesini engelleyecek herhangi bir mevzuat hükmü bulunmadığı anlaşılmaktadır.  
KAMU İHALE KURULU KARARI  
Toplantı No  
Gündem No  
Karar Tarihi  
Karar No  
: 2019/008  
: 32  
: 14.02.2019  
: 2019/UY.II-244  
Ayrıca, isteklinin ek bilgi talep yazısında yer alan 3 soruya konu iş kalemi ve analiz  
girdilerine ilişkin analiz formatlarına aşırı düşük teklif sorgulama yazısı kapsamında yer  
verildiği, istekli tarafından yöneltilen sorulara idare tarafından verilen cevap yazısında farklı  
analiz formatlarına yer verilmediği, halihazırda yer alan analiz formatlarına ilişkin açıklama  
getirildiği anlaşılmaktadır. İstekliler tarafından tekliflerin ihale tarihine kadar verildiği hususu  
dikkate alındığında, aşırı düşük teklif sorgulama aşamasında isteklinin bilgi talebinin idarece  
karşılanmasında isteklilerin eşit koşullarda teklif vermelerine herhangi bir etkisinin  
bulunmadığı anlaşılmıştır.  
Yukarıda yer alan tespit ve değerlendirmeler çerçevesinde, isteklinin aşırı düşük teklif  
sorgulaması kapsamında idareden ek bilgi talebinde bulunmasında, ayrıca idare tarafından  
bilgi talebine olumlu yanıt verilmesi ve açıklama sunulması için istekliye ek süre  
verilmesinde mevzuata aykırılık bulunmadığı anlaşılmış olup, başvuru sahibinin iddiasının  
yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.  
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ  
edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare  
Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,  
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen  
şikâyet başvurusunun reddine,  
Oybirliği ile karar verildi.