Ana Sayfa
/
Kararlar
/
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü
/
2022/901883-19 Adet Sürücüsüz Araç Kiralama
Bilgi
İKN
2022/901883
Başvuru Sahibi
BGR Filo Teknoloji Bilişim Reklam Danışmanlık İnşaat Ticaret Anonim Şirketi VEKİLİ: Av. İbrahim Burakhan ÇELEBİ
İdare
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü
İşin Adı
19 Adet Sürücüsüz Araç Kiralama
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
BAŞVURU SAHİBİ:
BGR Filo Teknoloji Bilişim Reklam Danışmanlık İnşaat Ticaret Anonim Şirketi
VEKİLİ:
Av. İbrahim Burakhan ÇELEBİ,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2022/901883 İhale Kayıt Numaralı “19 Adet Sürücüsüz Araç Kiralama” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından 25.10.2022 tarihinde açık ihale
usulü ile gerçekleştirilen “19 Adet Sürücüsüz Araç Kiralama” ihalesine ilişkin olarak BGR
Filo Teknoloji Bilişim Reklam Danışmanlık İnşaat Ticaret Anonim Şirketi’nin 23.11.2022
tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idare tarafından süresi içinde karar alınmaması
üzerine, başvuru sahibince 02.12.2022 tarih ve 64148 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan
02.12.2022 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2022/1425 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan
inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) Kesinleşen ihale kararı ekinde yer alan ihale komisyonu kararında ekonomik açıdan
en avantajlı teklif sahibi isteklinin teklif fiyatı ile teklif fiyatları arasında çok büyük fark
olduğu gerekçe gösterilerek, şirketlerinin en avantajlı ikinci teklif olarak belirlenmemesinin
eşit muamele ilkesine aykırı olduğu,
2) İhale üzerinde bırakılan Global Grup Ulaşım Hiz. Ltd. Şti.’nin yeterlik kriterlerine
ilişkin bilgi/belgelerin internet ortamında teyidinin yapılmasının mümkün olmadığı,
belgelerin fiziki olarak istenilmesi gerektiği ve firmanın yeterlik kriterlerini sağlamadığı için
teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,
3) Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesinde “79.2.2.1. Üçüncü Kişilerden
Alınan Fiyat Teklifleri: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat
teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi
yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre
teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-0.5) veya satış tutarı tespit
tutanağı (Ek-0.6) düzenlenecektir. (Değişik ibare: 30/09/2020-31260 R.G./21. md.)
Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, aşın düşük teklif açıklaması
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
kapsamında sunulacaktır. Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi
için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta
tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete
ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim
maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-0.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine
meslek mensubu A tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve
belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (...) sayılı maliyet tespit
tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.”
ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle
kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir” açıklaması getirildiği, İdare tarafından aşırı düşük
sorgulama açıklama yazısında istekliden istenilen maliyet bileşenlerinin yanlış tespit edildiği,
istekli tarafından aşırı düşük sorgulama cevabının Kamu İhale Genel Tebliğinde belirtilen
maliyet bileşenleri tablosunun usulüne uygun olarak hazırlanmadığının verilen fiyat
teklifinden ve ihale komisyonu kararından anlaşıldığı,
4) İhale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük açıklamasında fiyat tekliflerinde
belirtilen araçların teknik şartnamede belirtilen model yılı, motor gücü ve taşıma
kapasitelerine uygun olmadığı, kiralama fiyat tekliflerine konu edilen araçların dokümanda
araç modeli yıllarına uygun olmadığı ya da model yılının hiç belirtilmediği,
Kiralama fiyat tekliflerinde yer verilen kiralama süreleri ile araçların iş süresince
çalışacakları toplam sürelerinin birbiri ile uyumlu olmadığı, anılan istekli tarafından tek bir
araç yönünden bir gün ve bir adet üzerinden alınan kiralama fiyat tekliflerinin işin tamamı
yönünden maliyeti tevsik etmesinin mümkün olmadığı, araçların yapılan düzenlemeler
çerçevesinde günlük her şoför için 7,5 saatten aşağı olmamak üzere çalıştırılması ve
maliyetinin tespit edilmesi gerektiği, dolayısıyla daha kısa süreler öngörülerek verilen
kiralama fiyat tekliflerinin uygun olmadığı,
Amortisman maliyetinin Maliye Bakanlığı'nın 26.12.1992 tarih ve 21447 sayılı Resmi
Gazetede yayınlanan 1 sayılı Muhasebe Uygulama Genel Tebliği ile zorunlu hale getirilen tek
düzen muhasebe uygulamasındaki dönemsellik ilkesi gereği düzenlenen amortisman listeleri
çerçevesinde firmanın SMMM tarafından düzenlenmiş olan amortisman payı tespit tutanağı
ile tevsik edilmek suretiyle açıklanması gerektiği, iş ortaklığının açıklamaları kapsamında
sunduğu amortisman tutanağının YMM ya da SMMM tarafından kaşelenip imzalanması
gerekirken bu işlemin yapılmadığı, söz konusu işin işe başlama tarihinden itibaren 36 ay
süreli olduğundan işin yıllarına sari olduğu, bu çerçevede her üç yıl yönünden tam
amortisman hesaplamasının yapılması gerektiği, ancak firma tarafından kist amortisman
üzerinden amortisman hesaplandığı, bu açıklamanın uygun olmadığı, söz konusu araçlar için
333 seri no’lu Tebliğ'de faydalı ömür süresinin 5 yıl ve amortisman süresinin % 20
olduğunun açık şekilde düzenlendiği, ancak istekli tarafından daha uzun süreler üzerinden
amortisman hesabı yapılarak fiyatın aşağıya çekildiği,
İdare tarafından şikâyetlerine verilen cevapta önemli teklif bileşeni olarak sadece
amortsiman/kira giderleri olarak tespit yapıldığı, söz konusu ihalenin Teknik Şartnamesi
incelendiğinde araçlara ilişkin sigorta, muayene, bakım ve onarım, araç takip sistemleri
(GPS), anılan Şartname gereği her araçta, belirtilen standart takımlar ve avadanlıklar, lastik
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
giderleri ile bahse konu Şartnamede belirtilen diğer hususların isteklinin teklif oluşturmasında
çok önemli hususlar içerisinde yer almadığı, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından beyan
edilen aşırı düşük savunmasının sadece amortsiman/kira bedeli olarak belirlenmesinin sağlıklı
bir sorgulama yapılmasının önüne geçtiği, İdari Şartnamenin 25’inci maddesinde teklif fiyata
dahil giderler arasında bu giderlere ilişkin düzenleme yapılmadığı,
Birim fiyat teklif cetvelindeki önemli teklif bileşenlerinin fiyat tekliflerinin ekinde
sunulan faturaların tablosunun sunulması gerektiği, Global Grup Ulaşım Hizmetleri Limited
Şirketi’nce tablo sunulmadan yapılan açıklamanın geçersiz olduğu dikkate alınarak teklifin
değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,
Global Grup Ulaşım Hizmetleri Limited Şirketi’nce aşın düşük kalemleri için alınan
fiyat tekliflerinin ekinde sunulan “Satış Tutarı Tespit Tutanağı” EK-O.6 no’lu formun
mevzuata aykırı bir şekilde doldurulduğu, meslek mensubu bilgileri, imza, kaşe, yasal defter
bilgileri, fatura bilgileri, fatura örneklerinin eksik ya da hiç bulunmadığı dikkate alındığında
aşırı düşük açıklamasının geçersiz olduğu,
“Satış Tutarı Tespit Tutanağı” EK-O.6 formlarında Global Grup Ulaşım Hizmetleri
Limited Şirketi’nce geçici vergi beyannamesine ilişkin açıklama kısmında vergi beyannamesi
döneminin hatalı olması ve tarih ve sayı kısmının boş bırakılması nedeniyle aşırı düşük teklif
açıklamasının reddedilmesi gerektiği Global Grup Ulaşım Hizmetleri Limited Şirketi’nce
sunulan aşın düşük formunda ihale tarihine göre 1 ve 2’nci geçici vergi dönemine ilişkin
açıklama evraklarının sunulması gerekirken Global Grup Ulaşım Hizmetleri Limited
Şirketi’nce 2022 yılının 1 ve 2’nci geçici vergi dönemi dışında faturalara dayanılarak aşırı
düşük açıklaması yapılmasının mevzuat aykırılık içerdiği,
Global Grup Ulaşım Hizmetleri Limited Şirketi’nce aşırı düşük açıklamasına konu
edilen önemli teklif bileşenlerine ilişkin fiyat teklifi yöntemiyle yapılan açıklamadaki ağırlıklı
ortalama birim satış tutarının teklif edilen bedelin %80’inin altında olduğu, Global şirketince
hazırlanan birim fiyat cetveliyle oransal olarak oluşan farkın mevzuatın aradığı %80 koşuluna
aykırı olduğu dikkate alındığında Global şirketinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması
gerektiği,
Global şirketinin teklifinin sınır değerin altında olduğu dikkate alındığında, aşırı düşük
teklif açıklaması istenilmeksizin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,
5) İdari Şartnamenin 40.1. maddesinde “İhale üzerinde bırakılan istekliden sözleşme
imzalanmadan önce, teklif fiyatının sınır değere eşit veya üzerinde olması halinde teklif
fiyatının %6'sı, sınır değerin altında olması halinde ise yaklaşık maliyetin %9'u oranında
kesin teminat alınır.” düzenlemesine rağmen, ihale komisyonu kararında teklifi aşırı düşük
olarak uygun bulunan istekliden sözleşme aşamasında %9 oranında kesin teminat alınacağının
belirtilmediği, bu hususun kamu zararına yol açacağı, dolayısıyla düzeltici işlem uygulanması
gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar
tespit edilmiştir.
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması”
başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda
ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.
…
İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar.
Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve
hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar
veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz
sayılır.
İhale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce idareler, ihale üzerinde kalan
istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere
katılmaktan yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek
zorundadır. İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir…” hükmü,
Aynı Kanun’un “Sözleşme yapılmasında isteklinin görev ve sorumluluğu” başlıklı
44’üncü maddesinde “İhale üzerinde kalan istekli 42 ve 43 üncü maddelere göre kesin
teminatı vererek sözleşmeyi imzalamak zorundadır. Sözleşme imzalandıktan hemen sonra
geçici teminat iade edilir.
Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek
kalmaksızın ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatı gelir kaydedilir. Bu durumda idare,
ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının ihale yetkilisince uygun görülmesi
kaydıyla, bu teklif sahibi istekli ile de Kanunda belirtilen esas ve usullere göre sözleşme
imzalayabilir…” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İhalenin karara bağlanması ve
onaylanması” başlıklı 65’inci maddesinde “(1)Yapılan değerlendirme sonucu ihale ekonomik
açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır ve ihale komisyonunca alınan
gerekçeli karar ihale yetkilisinin onayına sunulur.
(2) İhale kararı ihale yetkilisince onaylanmadan önce idare, ihale üzerinde kalan
istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere
katılmaktan yasaklı olup olmadığını Kurumdan teyit ederek buna ilişkin belgeyi ihale
kararına eklemek zorundadır. Her iki isteklinin de yasaklı olduğunun anlaşılması durumunda
ihale yetkilisince ihale kararı onaylanamaz ve ihale iptal edilir…” hükmü yer almaktadır.
İdarece 09.11.2022 onay tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin Global Grup
Ulaşım Hizmetleri Limited Şirketi üzerinde bırakıldığı ve ekonomik açıdan en avantajlı ikinci
teklif sahibinin belirlenmediği görülmüştür.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden, ihale kararları ihale yetkilisince
onaylanmadan önce ihale üzerinde bırakılan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı
ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit ettirilmesi
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
gerektiği, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi ile sözleşme imzalanamaması
durumunda, ihale yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla ekonomik açıdan en avantajlı ikinci
teklif sahibinin sözleşmeye davet edilebileceği anlaşılmaktadır.
Kamu ihale mevzuatında ihale komisyonunun ekonomik açıdan en avantajlı ikinci
teklifi belirleme zorunluluğunu gerektirecek emredici bir hükmün bulunmadığı, ekonomik
açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin belirlenmesinin ihale komisyonunun takdirinde
olduğu, ihale komisyonu kararının ihale yetkilisinin onaylaması ile geçerlilik kazanacağı,
ayrıca ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklifin belirlenmiş olması halinde dahi bu
teklifinin ihale yetkilisince uygun görülmesi halinde sözleşme imzalanacak teklif olabileceği,
dolayısıyla ihale yetkilisince onaylanan ihale komisyonu kararında ekonomik açıdan en
avantajlı ikinci teklif sahibinin belirlenmemiş olmasında mevzuata aykırılık bulunmadığı
sonucuna varılmıştır.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı
10’uncu maddesinde “İhaleye katılacak isteklilerden, ekonomik ve malî yeterlik ile mesleki ve
teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin olarak aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler
istenebilir:
…
İhale konusu işin niteliğine göre yukarıda belirtilen bilgi veya belgelerden
hangilerinin yeterlik değerlendirmesinde kullanılacağı, ihale dokümanında ve ihale veya ön
yeterliğe ilişkin ilân veya davet belgelerinde belirtilir…” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Elektronik ihale” başlıklı 59/A
maddesinde “…(9) İhale dokümanında belirtilen geçici teminat mektubu, katılım belgeleri ve
yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin değerlendirme, istekliler tarafından beyan
edilen bilgi ve belgelerden; EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanarak temin veya teyit
edilebilenler için sorgulama sonucunda elde edilen bilgiler; belirtilen yöntemle temin veya
teyit edilemeyenler için ise yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgiler esas alınarak
yapılır. Bu değerlendirme sonucunda ihalede öngörülen şartları sağlamadığı anlaşılan
teklifler değerlendirme dışı bırakılır.
(10) İhale komisyonu tarafından 59 uncu madde kapsamında seçilen yönteme bağlı
olarak ekonomik açıdan en avantajlı teklifin tespitinde aşağıdaki esaslar dikkate alınır:
a) Aşırı düşük tekliflerin açıklama istenmeksizin reddedileceği ihalelerde, geçerli
tekliflerden ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olması öngörülen teklif
sahiplerine; yeterlik bilgileri tablosunda beyan ettikleri bilgi ve belgelerden EKAP veya diğer
kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet
sayfası üzerinden sorgulanamayanlara ilişkin tevsik edici belgeleri, belgelerin sunuluş şekline
uygun olarak sunmaları için makul bir süre verilir. Beyan edilen bilgi ve belgeleri tevsik edici
belgeleri sunmayan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılarak geçici teminatları
gelir kaydedilir, sunduğu belgeler ile katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin şartları
sağlayamayan isteklilerin teklifleri ise değerlendirme dışı bırakılır.
b) Aşırı düşük teklif açıklamasının isteneceği ihalelerde, teklif fiyatı sınır değerin
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
altında olan tüm isteklilerden; aşırı düşük teklif açıklamaları ile birlikte yeterlik bilgileri
tablosunda beyan ettikleri bilgi ve belgelerden EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları
ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden
sorgulanamayanlara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmaları istenir. Yeterlik bilgileri
tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeleri tevsik edici belgeleri veya aşırı düşük teklif
açıklamasını sunmayan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. Sunulan bilgi ve
belgeler ile aşırı düşük teklif açıklamaları çerçevesinde;
1) Yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin
şartları sağlamadığı anlaşılan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır.
2) Yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin
şartları sağladığı anlaşılan isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamaları incelenir ve
açıklamaları uygun görülmeyenlerin teklifleri reddedilir.
3) Sınır değerin altındaki tüm tekliflerin değerlendirme dışı bırakılması veya aşırı
düşük teklif açıklamaları uygun görülmeyerek tekliflerin tümünün reddedilmesi halinde, teklif
fiyatı sınır değerin üzerinde olan ve ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif
olması öngörülen teklif sahiplerinden, yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve
belgeleri tevsik edici belgeleri sunmaları istenerek (a) bendindeki esaslar çerçevesinde
değerlendirme yapılır.
4) Sınır değerin altında geçerli en az iki teklif kalması ve bu tekliflerin ekonomik
açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olarak belirlenmesinin öngörülmesi halinde,
yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeleri tevsik edici belgeler yeniden
istenmeksizin ihale işlemlerine devam edilir.
5) Sınır değerin altında tek geçerli teklif kalması ve bu teklif sahibinin ekonomik
açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenmesinin öngörülmesi halinde bu istekliden yeterlik
bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeleri tevsik edici belgeler yeniden istenmez.
İhalede ayrıca ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin belirlenmesinin
öngörülmesi halinde ise bu isteklinin tespitinde (a) bendindeki esaslar uygulanarak ihale
işlemlerine devam edilir…” hükmü,
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde
“İhale konusu işin/alımın;
a) Adı: Sürücüsüz Araç Kiralama
b) Türü: Hizmet alımı
c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
ç) Yatırım proje no'su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.
d) Kodu:
e) Miktarı:
36 ay süre ile 9 adet binek otomobil, 3 adet kombi kamyonet, 1 adet 4x2 çift kabin pick
up, 2 adet 4x4 pick up, 3 adet 8+1 bagajlı minibüs ve 1 adet 16+1 ekstra uzun bagajlı
minibüs olmak üzere toplam 19 adet” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri”
başlıklı 7’nci maddesinde “İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeler ve
yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin bilgileri e-teklifleri kapsamında beyan
etmeleri gerekmektedir.
a) Teklif vermeye yetkili olduğunu gösteren bilgiler;
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
1) (Mülga: 20/06/2021-31517 R.G./5.md.; yürürlük: 19/08/2021)
2) Tüzel kişilerde; isteklilerin yönetimindeki görevliler ile, ilgisine göre, ortaklar ve
ortaklık oranlarına (halka arz edilen hisseler hariç)/üyelerine/kurucularına ilişkin bilgiler
idarece EKAP'tan alınır.
b) Bu Şartname ekinde yer alan standart forma uygun teklif mektubu,
c) Bu Şartnamede belirlenen geçici teminata ilişkin standart forma uygun geçici
teminat mektubu veya geçici teminat mektupları dışındaki teminatların Saymanlık ya da
Muhasebe Müdürlüklerine yatırıldığını gösteren makbuzlar.
ç) Bu Şartnamenin 7.4. ve 7.5. maddelerinde belirtilen, şekli ve içeriği ilgili uygulama
yönetmeliklerinde düzenlenen yeterlik belgeleri,
d) Vekaleten ihaleye katılma halinde, vekil adına düzenlenmiş, ihaleye katılmaya
ilişkin noter onaylı vekaletname.
e) İsteklinin ortak girişim olması halinde, teklif mektubu standart formu ekinde yer
alan iş ortaklığı beyannamesi,
f) Alt yüklenici çalıştırılmasına izin verilmesi halinde, isteklinin alt yüklenicilere
yaptırmayı düşündüğü işlerin listesi,
g) Bu madde boş bırakılmıştır.
ğ) Tüzel kişi tarafından iş deneyimini göstermek üzere kullanılan belgenin, tüzel
kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip ve Kanuna göre yapılacak ihalelere ilişkin
sözleşmelerin yürütülmesi konusunda temsile ve yönetime yetkili olan ortağına ait olması
halinde, ticaret ve sanayi odası/ticaret odası bünyesinde bulunan ticaret sicili müdürlükleri
veya yeminli mali müşavir ya da serbest muhasebeci mali müşavir tarafından ilk ilan
tarihinden sonra düzenlenen ve düzenlendiği tarihten geriye doğru son bir yıldır kesintisiz
olarak bu şartların korunduğunu gösteren, standart forma uygun belge,
h) Bu madde boş bırakılmıştır.
ı) Bu bent boş bırakılmıştır.
i) Kanun kapsamındaki idarelere taahhüt edilenler dışında yurt dışında
gerçekleştirilen işlerden elde edilen iş deneyiminin 13/1/2011 tarih ve 6102 sayılı Türk Ticaret
Kanununun 195 inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince pay çoğunluğuna dayanarak kurulan
şirketler topluluğu ilişkisi içinde kullanılması halinde bu hukuki ilişkiyi ve bu ilişkinin süresini
tevsik eden belge
7.1.1) Bu madde boş bırakılmıştır.
7.1.2) Bu ihalede, istenen belgeler yerine yeterlik sertifikası sunulamaz.
7.2. İhaleye iş ortaklığı olarak teklif verilmesi halinde;
7.2.1. İş ortaklığının her bir ortağı tarafından 7.1. maddesinin (a) bendinde yer alan
belgelere ilişkin bilgilerin ayrı ayrı beyan edilmesi zorunludur. İş ortaklığının tüzel kişi ortağı
tarafından, iş deneyimini göstermek üzere kullanılan belgenin tüzel kişiliğin yarısından fazla
hissesine ve Kanuna göre yapılacak ihalelere ilişkin sözleşmelerin yürütülmesi konusunda
temsile ve yönetime yetkili olan/en az % 51 hissesine sahip ortağına ait olması halinde, bu
ortak ilgisine göre (ğ) ve (h) bendindeki belgeye ilişkin bilgileri de beyan etmek zorundadır.
Kanun kapsamındaki idarelere taahhüt edilenler dışında yurt dışında gerçekleştirilen işlerden
elde edilen iş deneyiminin şirketler topluluğu ilişkisi içinde kullanılması halinde, bu belgeyi
kullanan ortağın 7.1 inci maddenin (i) bendindeki belgeyi de sunması zorunludur.
7.3. Bu madde boş bırakılmıştır.
7.4. Ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken
kriterler:
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
7.4.1. Bu madde boş bırakılmıştır.
7.4.2. İsteklinin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait yıl sonu bilançosu veya
eşdeğer belgeleri.
a) İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olan istekliler, yıl
sonu bilançosunu veya bilançonun gerekli kriterleri sağlandığını gösteren bölümlerini,
b) İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olmayan istekliler, yıl
sonu bilançosunu veya bilançonun gerekli kriterleri sağladığını gösteren bölümlerini ya da bu
kriterlerin sağlandığını göstermek üzere yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali
müşavir tarafından standart forma uygun olarak düzenlenen belgeyi (Standart Form:
KİK025.1/H)
sunmaları gerekmektedir.
Sunulan bilanço veya eşdeğer belgelerde;
a) Belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve kısa dönem (bir
yıl) içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın (dönen
varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,75 olması, (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat
maliyetleri dönen varlıklardan, yıllara yaygın inşaat hakediş gelirleri ise kısa vadeli
borçlardan düşülecektir),
b) Aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak
oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması, (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın
inşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir),
c) Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50'den küçük olması,
ve belirtilen üç kriterin birlikte sağlanması zorunludur. Sunulan bilançolarda varsa
yıllara yaygın inşaat maliyetleri ile yıllara yaygın inşaat hakediş gelirlerinin gösterilmesi
gerekir.
Yukarıda belirtilen kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son iki yıla ait
belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, son iki yılın parasal tutarlarının ortalaması üzerinden
yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
İhale veya son başvuru tarihi yılın ilk dört ayında olan ihalelerde, bir önceki yıla ait
belgelerini sunmayanlar, iki önceki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu belgelerde yeterlik
kriterini sağlayamayanlar ise iki önceki yılın belgeleri ile üç önceki yılın belgelerini
sunabilirler. Bu durumda, belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden
yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır."
Bilanço veya bilançonun yukarıda belirtilen kriterlerin sağlandığını gösteren
bölümlerinin ilgili mevzuatına göre düzenlenmiş ve yeminli mali müşavir veya serbest
muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylanmış olması zorunludur. Yabancı
ülkede düzenlenen bilanço veya bilançonun yukarıda belirtilen kriterlerin sağlandığını
gösteren bölümlerinin ise o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeleri düzenlemeye
yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.
Yabancı ülkede düzenlenen yayımlanması zorunlu olmayan bilançoların veya bunların
bölümlerinin ibraz edilmemesi durumunda, yukarıda belirtilen kriterlerin sağlandığı o ülke
mevzuatına göre bu belgeleri düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış belge ile tevsik
edilebilir.
Serbest meslek erbabı tarafından sunulan, ilgili mevzuatına göre düzenlenmiş ve
onaylanmış serbest meslek kazanç defteri özetinde gösterilen değerlere göre, son yıla ait
toplam gelirin toplam gidere oranının veya son iki yıla ait gelir ve giderlerin parasal
tutarlarının ortalaması üzerinden bulunacak oranın en az (1,25) olması şartı aranır. Serbest
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
meslek kazanç defteri özetinin yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya
da vergi dairesince onaylı olması gerekir.
İsteklinin ortak girişim olması halinde, ortakların her birinin istenen belgeleri ayrı
ayrı sunması ve yukarıda belirtilen kriterleri sağlaması zorunludur.
7.4.3. İstekli tarafından;
a) İhalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait toplam ciroyu gösteren gelir tablosunun,
b) Hizmet işleri ile ilgili ciro tutarını gösteren belgeler,
birinin sunulması yeterlidir.
Hizmet işleri ile ilgili ciro tutarını tevsik etmek üzere; yeminli mali müşavir veya
serbest muhasebeci mali müşavirce standart forma uygun olarak düzenlenen belge sunulur.
Hizmet işleri ile ilgili ciro tutarının hesabında, yurt içinde ve yurt dışında, taahhüt
altında devam eden hizmet işlerinin gerçekleştirilen kısmından veya bitirilen hizmet işlerinden
elde edilen gelirlerin toplamı dikkate alınır.
Toplam cironun teklif edilen bedelin % 15'inden, hizmet işleri ile ilgili cironun ise
teklif edilen bedelin % 9'undan az olmaması gerekir. Bu kriterlerden herhangi birini sağlayan
ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan istekli yeterli kabul edilir.
Bu kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son iki yıla ait belgelerini sunabilirler.
Bu takdirde, son iki yılın parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin
sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
Gelir tablosunun veya serbest meslek kazanç defteri özetinin, yeminli mali müşavir
veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı olması zorunludur.
Yabancı ülkede düzenlenen gelir tablosunun o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu
belgeyi düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.
İş ortaklığı olarak ihaleye katılan isteklilerde; iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir
ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanması zorunludur.
İsteklinin iş hacmi tutarının değerlendirilmesinde, kendi iş hacmi tutarı ile birlikte
ortak olduğu ortak girişime/girişimlere ait iş hacmi tutarı da hissesi oranında dikkate
alınarak toplanmak suretiyle toplam iş hacmi tutarı belirlenir. Bu durumda isteklinin iş hacmi
tutarı kullanılan ortak girişimdeki/girişimlerdeki hisse oranını gösteren belgelerin de teklif
kapsamında sunulması gerekmektedir.
7.5. Mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken
kriterler:
7.5.1. İsteklinin teknolojik ürün deneyim belgesi ya da yurt içinde veya yurt dışında
kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale
konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;
a) İlk ilan tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan
hizmet alımlarıyla ilgili iş deneyimini gösteren belgeleri veya
b) Devredilen işlerde devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme
bedelinin en az % 80'inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye
doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet işlerine ilişkin deneyimini
gösteren belgeleri,
sunması zorunludur. İstekli tarafından teklif edilen bedelin % 15'den az olmamak
üzere, ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren
belgelerin veya teknolojik ürün deneyim belgesinin sunulması gerekir.
İş ortaklığında pilot ortağın, istenen iş deneyim tutarının en az % 70'ini, diğer
ortakların her birinin, istenen iş deneyim tutarının en az % 10'unu sağlaması ve diğer ortak
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
veya ortakların iş deneyim tutarı toplamının ise istenen iş deneyim tutarının % 30'undan az
olmaması gerekir. Ancak, ihaleye katılan iş ortaklığının ortakları tarafından ortaklık oranları
ve yapısı aynı olmak kaydıyla daha önce kurulmuş olan iş ortaklığının gerçekleştirdiği bir
işten elde edilen iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması halinde, pilot ortak ve diğer
ortakların her birinin birinci cümledeki oranlara göre asgari iş deneyim tutarını sağlaması
koşulu aranmaz. Konsorsiyumda ise her bir ortağın kendi kısmı için istenen iş deneyim
tutarını sağlaması zorunludur.
İsteklinin teknolojik ürün deneyim belgesini sunması halinde, iş deneyimine ilişkin
yeterlik kriterini sağladığı kabul edilir. İş ortaklığında teknolojik ürün deneyim belgesini
sunan ortağın kendisine ait iş deneyim tutarına ilişkin asgari yeterlik kriterini sağladığı kabul
edilir. Konsorsiyum ortağının teknolojik ürün deneyim belgesini sunması halinde ise, belgeyi
sunduğu kısım veya kısımlar için iş deneyimine ilişkin yeterlik kriterini sağladığı kabul edilir.
7.5.2. Bu Madde boş bırakılmıştır.
7.5.3. Bu madde boş bırakılmıştır.
7.5.4. İsteklinin teklifi kapsamında sunması gerektiği bu şartnamenin 7 nci maddesi
dışındaki maddeleri ile teknik şartnamede belirtilen aşağıdaki belgeler:
{Belirtilmemiştir}
7.5.5 Bu Şartnamenin 7 nci maddesinde sayılan belgeler dışındaki belgeler tekliflerin
değerlendirilmesinde yeterlik kriteri olarak dikkate alınmaz.
7.6. Benzer iş olarak kabul edilecek işler aşağıda belirtilmiştir:
Aşağıda yer alan hizmet kollarından biri ya da bir kaçının yer aldığı iş deneyimi
gösteren belgelere ilişkin işler, benzer iş olarak kabul edilecektir.
1. Kamuda ve özel sektörde sözleşmeye bağlanmış sürücülü/sürücüsüz her türlü araç/iş
makinesi kiralama veya personel-öğrenci taşıma işleri,
2. Her türlü kasalı ve/veya damperli kamyon ya da tır ile yapılan nakliye işleri
7.6.1 Bu madde boş bırakılmıştır.
7.7. Numune ve demonstrasyon değerlendirmesi:
7.7.1. Bu madde boş bırakılmıştır.
7.7.2. Bu madde boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 31’inci maddesinde “31.3.
İhale dokümanında belirtilen geçici teminat mektubu, katılım belgeleri ve yeterlik kriterleri ile
fiyat dışı unsurlara ve istenilmişse teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin
değerlendirme, istekliler tarafından beyan edilen bilgi ve belgelerden; EKAP veya diğer kamu
kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası
üzerinden sorgulanarak temin veya teyit edilebilenler için, sorgulama sonucunda elde edilen
bilgiler; belirtilen yöntemle temin veya teyit edilemeyenler için ise beyan edilen bilgiler esas
alınarak yapılır. Yeterlik sertifikası üzerinden yeterlik tespiti yapılan ihalelerde ise, ihale
dokümanında belirtilen katılım belgeleri ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin
değerlendirme, yeterlik sertifikası kapsamındaki geçerlik süresi dolan belgeler dahil yeterlik
sertifikası üzerindeki bilgiler; yeterlik sertifikası üzerinden değerlendirme yapılamayan her
belge veya kriter için ise yeterlik bilgileri tablosunda istekliler tarafından beyan edilen bilgi
ve belgeler esas alınarak yapılır…” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “İhalenin karara bağlanması” başlıklı 36’ncı maddesinde “36.1.
Aşırı düşük tekliflerin açıklama istenmeksizin reddedileceği ya da diğer tekliflere veya
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
yaklaşık maliyete göre aşırı düşük tekliflerin bulunmadığı ihalelerde, geçerli tekliflerden
ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olması öngörülen teklif sahiplerine;
yeterlik bilgileri tablosunda beyan ettikleri bilgi ve belgelerden EKAP veya diğer kamu kurum
ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden
sorgulanamayanlar ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici
belgeleri sunmaları, ayrıca ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon
işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermeleri/kurulumlarını yapmaları için makul bir süre
verilir. Beyan edilen bilgi/belgeler ve teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin
tevsik edici belgeleri sunmayan istekliler ile numune ve/veya demonstrasyon işlemlerine
ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyen isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılarak
geçici teminatları gelir kaydedilir, sunduğu belgeler ile katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin
şartları sağlayamayan istekliler ile numune ve/veya demonstrasyon değerlendirmesi başarısız
sonuçlanan isteklilerin teklifleri ise değerlendirme dışı bırakılır. Bu işlemlere ekonomik
açıdan en avantajlı birinci ve belirlenecek ise ikinci teklif sahibi tespit edilene kadar devam
edilir …” düzenlemesi yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri doğrultusunda, yeterlik bilgileri tablosunda
ihaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri için ayrı satırlar açılacağı,
isteklinin ihaleye katılımda esas aldığı belgelere ilişkin gerekli bilgileri eksiksiz olarak açık
ve anlaşılır bir şekilde standart formlara uygun şekilde dolduracağı, istekliler tarafından
beyan edilen bilgi ve belgelerden; EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanarak temin
veya teyit edilebilenler için, sorgulama sonucunda elde edilen bilgiler; belirtilen yöntemle
temin veya teyit edilemeyenler için ise beyan edilen bilgiler esas alınarak yapılacağı, bu
değerlendirme sonucunda ihalede öngörülen şartları sağlamadığı anlaşılan tekliflerin
değerlendirme dışı bırakılacağı, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin tespitinde de; yeterlik
bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgelerden EKAP veya diğer kamu kurum ve
kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden
sorgulanamayanlara ilişkin tevsik edici belgelerin sunulması için makul bir süre verileceği ve
sunulan belgeler üzerinden değerlendirme yapılacağı anlaşılmaktadır.
İhale dokümanı kapsamında idare tarafından isteklilerin doldurması amacıyla
düzenlenen yeterlik bilgileri tablosunda, “Teklif Vermeye Yetkili Olunduğuna İlişkin
Bilgiler”, “Geçici Teminata İlişkin Bilgiler”, “Mesleki ve Teknik Yeterliğe İlişkin Bilgiler” ve
“Diğer Belgeler” satırları ve ilgili alt satırlarının açıldığı görülmüştür.
İhale üzerinde bırakılan isteklinin anılan tabloda ortaklar/üyeler/kurucular ile
yöneticilere ait bilgileri, geçici teminat mektubunu veren kuruluşa ait ayırt edici numarayı, iş
deneyim belgesine ilişkin olarak EKAP tarafından verilen sayıyı, İdari Şartnamede yer alan
düzenlemeler çerçevesinde, bilanço veya eşdeğer belgelere dayanılarak hesaplanan ilgili
oranları ve yeterlik değerlendirmesine esas alınması istenen yıl ile bu yıllara ait toplam ciro
tutarını beyan ettiği görülmüştür.
Yapılan incelemede, ihale üzerinde bırakılan isteklinin idarece istenilen bilgileri
yeterlik bilgileri tablosunda beyan ettiği, bu bilgilerden ortaklar/üyeler/kurucular ve
yöneticilere ait bilgilerin, geçici teminat mektubuna ilişkin bilgilerin, iş deneyim belgesinin,
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
bilanço veya eşdeğer belgelere dayanılarak hesaplanan ilgili oranlar ile toplam ciro tutarının
EKAP üzerinden sorgulanıp teyit edilebildiği, bu aşamada idarece herhangi bir belge
istenmesine gerek duyulmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin ikinci iddiasının yerinde
olmadığı anlaşılmıştır.
3) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci
maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya
idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu
teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli
olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım
işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri
değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı
açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne
göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin
belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu
maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık
maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile
yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen
açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale
komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.”
hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük
teklifler” başlıklı 59’uncu maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri
değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve
dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar
çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.
a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak
tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte
önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale
komisyonu;
1) Verilen hizmetin ekonomik olması,
2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı
avantajlı koşullar,
3) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri
değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” hükmü yer almaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı
düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “…79.2. İhale ilanında ve
dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen
hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki
düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin
yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı
unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için
isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.
79.2.2. İstekliler aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini aşağıdaki yöntemleri
kullanarak açıklayabilirler.
79.2.2.1. Üçüncü Kişilerden Alınan Fiyat Teklifleri: Teklifi oluşturan maliyet
bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat
teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili
olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit
tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat
teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında
sunulacaktır.
Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin
mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen
ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması
halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında
olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu
tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre
tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki
ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin
yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi
gerekmektedir.
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen
birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin
altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek
mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine
göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit
tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan
ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle
kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden
alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu
değildir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle
yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe
kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
79.2.3. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6 ve Ek-O.7 numaralı tutanaklardaki bilgilerin
doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır”
79.2.4. Ek-O.5, Ek-O.6 ve Ek-O.7 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici
vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir önceki geçici
vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci
fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat
tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas
alınır.
Örneğin; 11.1.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi
beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2013”, 15.7.2014 tarihinde açık ihale usulü ile
yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2014” tür…”
açıklaması,
İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde,
“25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince ödenecek ulaşım, sigorta,
vergi, resim ve harç giderleri teklif fiyatına dahildir.
25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni
gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları
karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir
hak talebinde bulunamaz.
25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:
25.3.1.
Sözleşmenin imzalanması/akdinden doğan ve uygulanması sırasında ilgili mevzuat
gereğince yapılacak ulaşım, her türlü sigorta, vergi(KDV hariç), resim ve harç giderleri ile
ihale kararına ait karar pulu bedeli ve sözleşme damga vergisi teklif edilecek fiyata dahildir.
25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer
Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir…”
düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu
verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır
değer hesaplar.
33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre
açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri
aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen
kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak
ister. İhale komisyonu;
a) Verilen hizmetin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı
avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri
değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı
açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen
teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
değerin altında olması durumunda kesin teminat 40.1 maddesinde yer alan hüküm uyarınca
hesaplanan tutar üzerinden alınır.” düzenlemesi bulunmaktadır.
Teknik Şartname’de “Madde 1- İŞİN KONUSU:
1.1. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Merkez Teşkilatı (ana bina, ek hizmet
binaları ve Didim sosyal tesislerinde) bünyesinde evrak, personel, eşya ve yemekhane
ihtiyaçlarının taşınması, gerektiğinde Ankara ili dışındaki yapılacak seyahat ve görevlerde
kullanılmak üzere; Yakıt Teşekküle ait olmak kaydıyla, km’ye bağlı kalmaksızın sürücüsüz,
toplam 19 adet dizel ve benzinli yakıt kullanan araç kiralanması hizmet alım işidir.
Madde 2- İŞİN SÜRESİ VE İŞE BAŞLAMA TARİHİ:
1.1.
1.2.
İşin süresi, işe başlama tarihinden itibaren 36 aydır.
İşe, 01.01.2023 tarihinde başlanacak ve 31.12.2025 tarihinde sona erecektir...
…5.1. Yüklenici, sözleşmenin imzalanmasından sonra Sosyal Güvenlik Kurumu İl
Müdürlüklerine başvurarak ayrı bir işyeri sicil numarası almak için başvurduğunu
belgelemek zorundadır, aksi halde işe başlatılmayacaktır. Ayrıca işyeri sicil numarası
belgesini teslim etmediği her gün için cezai işlem uygulanır.
5.2. Tamir, bakım-onarım, yedek parça, yağ, oto lastiği, akü, vb. giderler ile
sözleşmenin uygulanmasına ait vergi, resim, harçlar sigorta, ulaşım gibi her türlü giderler
Yükleniciye aittir. (Adblue, köprü, feribot, otoyol ve otopark v.b. geçiş ücretleri Teşekküle,
Kullanımdan kaynaklanan trafik para cezaları ise araç sürücüsüne aittir.)
5.3. Yüklenici çalıştıracağı araçların Ankara’da bakım-onarımını yaptıracağı yetkili
servisleri Teşekküle bildirmek zorundadır…” düzenlemeleri yar almaktadır.
İhale konusu işin, 36 ay süre ile 9 adet binek otomobil, 3 adet kombi kamyonet, 1 adet
4x2 çift kabin pick up, 2 adet 4x4 pick up, 3 adet 8+1 bagajlı minibüs ve 1 adet 16+1 ekstra
uzun bagajlı minibüs olmak üzere toplam 19 adet sürücüsüz araç kiralama hizmeti olduğu
anlaşılmıştır.
İdari Şartname’nin 33.2’nci maddesinin “…ihale komisyonu sınır değerin altında
kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum
tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili
ayrıntıları yazılı olarak ister.” düzenlemesi uyarınca teklif fiyatı sınır değerin atında kalan
Global Grup Ulaşım Hizmetleri Limited Şirketinden 26.10.2022 tarihli yazı ile aşırı düşük
teklif açıklaması istenildiği görülmüştür.
İdarenin aşırı düşük teklif açıklama istemini içeren yazısında “…söz konusu hizmet
alımı işinde kullanılacak araçlara ilişkin;
Amortisman bedeli
İdaremiz tarafından önemli olduğu tespit edilen teklif bileşenleri olarak öngörülmüş
olup öngörülen maliyetleri tevsik eden, Kamu İhale Genel Tebliğinin 79'uncu maddesinde
belirtilen hükümler doğrultusunda hazırlanan belgelerin…”denildiği görülmüş olup yazı
içeriğinden idarenin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında amortisman giderinin önemli
teklif bileşeni olarak belirlendiği anlaşılmıştır.
İdarenin ihale konusu işin ihale dokümanını hazırlayan ve işin yaklaşık maliyetini
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
hesaplayan birim olarak, teklif fiyatı oluşturacak önemli bileşenleri tespit etmekte kamu
yararı ve hizmet gereklerine uygun şekilde kullanılması gereken bir takdir hakkının
bulunduğu; ihale konusu işin maliyetini oluşturan tüm giderlere ihale dokümanında yer
verilmesi gerekmekle birlikte, aşırı düşük teklifin açıklanması kapsamında işin maliyetini
oluşturan tüm bileşenlerin açıklanmasının istenilmesi gerekmeyip idarece teklif fiyatı
oluşturacak önemli bileşenlerin belirlenmesi gerektiği anlaşılmış olup, bu kapsamda
mevzuatın öngördüğü sınırlar dahilinde teklif fiyatı sınır değerin altında kalan isteklilerin
yapacakları aşırı düşük teklif açıklamalarına esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, idarece
bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunluluğuna uygun şekilde
belirleme yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır.
Ayrıca Global Grup Ulaşım Hizmetleri Limited Şirketi tarafından aşırı düşük teklif
açıklamasının 01.11.2022 tarihli yazı ile idareye sunulduğu görülmüştür.
Bahse konu açıklamada, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından teklifine ilişkin
maliyetlerin “…
MALİYET TOPLAMLARI
9 Adet Binek Otomobil Maliyeti
Kombi Kamyonet
3.257.485,38 TL
132.576,23 TL
144.000,00 TL
247.728,81 TL
301.898,15 TL
82.738,98 TL
4x2 Çift Kabin Pickup
4x4 Pickup
8+1 Bagajh Minibüs
16+1 Ekstra Uzun Bagaj Minibüs
Maliyetler Toplamı
4.166.427,55 TL
Açıklanması
Firma Karı Tutarı
Talep
Edilmeyen
Kalemler
ve
6.709.172,45 TL
10.875.600,00 TL
Teklif Tutarı
…” olarak açıklandığı,
Aşırı düşük teklif açıklamasında 4x2 Çift Kabin ile 4x4 Pickuplara ilişkin olarak fiyat
teklifi ile açıklama yapıldığı, fiyat teklifinin ekinde Ek-O.5 tutanağının sunulduğu, bahse
konu fiyat teklifinin Hedef Ulaşım Hizmetleri Ltd. Şti.den alındığı, söz konusu fiyat teklifinin
üzerinde Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.2.1’inci maddesinde bulunan ibarenin yer aldığı
ve serbest muhasebeci mali müşavir tarafından TÜRMOB kaşesi ile kaşelenerek imzalandığı,
fiyat teklifinde her bir araç için ayrı bir satır açıldığı, araç kapasitelerinin ihale dokümanında
belirtilen şartlara uygun olduğu anlaşılmış olup, başvuru sahibinin üçüncü iddiasının yerinde
olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
4) Başvuru sahibinin 4’üncü iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54’üncü
maddesinde “İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına
veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya
istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
şartıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilirler... ” hükmü,
Aynı Kanun’un “İdareye şikâyet başvurusu” başlıklı 55’inci maddesinde “Şikâyet
başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya
eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden
itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde
ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılır..."
hükmü,
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Başvuru süreleri” başlıklı
6’ncı maddesinde “(1) idareye şikâyet süresi; ihale sürecindeki şikâyete konu işlem veya
eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden
itibaren Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan
ihalelere yönelik başvurularda beş gün, diğer hallerde on gündür... ” hükmü,
Aynı Yönetmelik’in “Sürelerle ilgili genel esaslar” başlıklı 7’nci maddesinde “(1)
Süreler;
…c) İdarenin işlem veya eylemlerine karşı yapılacak başvurularda şikayete yol açan
durumun farkına varıldığı yahut farkına varılmış olması gerektiği tarihi,… izleyen günden
itibaren başlar…” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri çerçevesinde, idarenin işlem veya
eylemlerine karşı yapılacak başvuru süresinin, şikâyete yol açan durumun farkına varıldığı
veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden başladığı, bu itibarla iddia edilen
hususlara yönelik bu tarihi izleyen günden itibaren on gün içinde ihaleyi yapan idareye
başvuruda bulunulması gerektiği, aksi halde başvurunun süre kurallarına uygun olmaması
nedeniyle başvurunun süre yönünden reddine karar verileceği hükme bağlanmıştır.
Başvuru sahibinin 4’üncü iddiasının 23.11.2022 tarihli idareye şikâyet başvurusuna
konu edilmediği, söz konusu iddiaların ilk kez 02.12.2022 tarihinde Kurum kayıtlarına alınan
itirazen şikâyet başvurusunda yer aldığı tespit edilmiş olup,
İtirazen şikayet dilekçesinde yer alan 4’üncü iddiasının ihale üzerinde bırakılan
isteklinin aşırı düşük açıklamasının bu iddiada yer alan gerekçelerle kabul edilmeyerek
teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği yönünde olduğu anlaşılmıştır.
Bu çerçevede, başvuru sahibi isteklinin idarece ihalenin Global Grup Ulaşım
Hizmetleri Limited Şirketinin üzerinde bırakıldığını öğrendiği/ farkına varıldığı tarihin EKAP
üzerinden kendilerine 16.11.2022 tarihinde gönderilen ihale komisyonu kararı olduğu, anılan
isteklinin 4’üncü iddiasının bu tarihi izleyen günden itibaren on gün içinde yazılı olarak
başvuruya konu edilmesi ve somut durumda en geç 28.11.2022 tarihine kadar başvuruda
bulunulması gerekirken, anılan iddiaya bu süre geçtikten sonra 02.12.2022 tarihinde itirazen
şikâyet başvuru dilekçesinde yer verildiği, dolayısıyla başvuru sahibinin dördüncü iddiasının
süre yönünden reddedilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
5) Başvuru sahibinin 5’inci iddiasına ilişkin olarak:
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2022/060
: 81
: 28.12.2022
: 2022/UH.I-1672
4734 sayılı Kanun’un “Sözleşmeye davet” başlıklı 42’nci maddesinde “41 inci
maddede belirtilen sürelerin bitimini, ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu
kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan
istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi
imzalaması hususu bildirilir.” hükmü yer almaktadır.
4734 sayılı Kanun’un “Sözleşmeye davet” başlıklı 42’nci maddesinde uyarınca kesin
teminata ilişkin hususa sözleşme daveti yazısında yer verileceği hüküm altına alındığından,
başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ
edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare
Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen
şikâyet başvurusunun reddine,
Oybirliği ile karar verildi.